Kişinin kendini beğenmesi ve kendi görüşünde ısrar etmesi cahillik midir?

- Kişinin kendini beğenmesi ve kendi görüşünde ısrar etmesi cahillik olarak yeter hadislerini nasıl anlamalıyız?
- Bu özellikler ile cahillik arasında nasıl bir bağlantı kurmalıyız?

Değerli kardeşimiz,

- İlgili hadisin tamamı şöyledir:

“Kişinin Allah’tan korkması ilim/alimlik olarak yeter. Kişinin kendini beğenmesi cahillik olarak yeter." (bk. Beyhaki, Şuab, 2/204/ h. no: 733; Camiü's-Sağir, 3/95)

- Beyhaki’nin diğer bir rivayetinde: “Kişinin kendini beğenmesi” yerine “Kişinin kendi amelini beğenmesi” ifadesine yer verilmiştir. (Beyhaki, 2/205)

- Sorudaki şeklinde yer alan “kendi görüşünde ısrar etmesi” ifadesi hadisin asıl metninde yoktur. Bu ifade “kendini beğenme”nin bir açıklaması olarak Türkçe tercümeye geçmiştir.

- Hadis rivayeti “mürsel” olduğu için zayıf kabul edilir.

- Kişinin kendini beğenmesi ile cahillik arasındaki ilişkiyi şöyle açıklayabiliriz:

a) Kendini beğenen kimse yalnız iyi ve güzel gördüğü yönleriyle meşgul olup kötü, eksik taraflarını görmüyordur. Eksik tarafın görülmemesi bir cehalettir.

b) Bütün iyi-güzel işler ve davranışlar, birer varlıktır. Varlık hanesine yazılanların varlığı icada muhtaçtır. İcat etmek, yaratmak ise Allah’a mahsustur. Pek çok icadi noktaları barındıran iyilikleri kendine mal etmek, bir sivrisineğin kanadını bile icat edemeyen insan için gerçekten bir cehalettir.

c) Kendini beğenen kişi, kendi aklına, bilgisine, donanımlarına güvenir. Oysa bütün bu donanımlar Allah’ın insana bir ikramıdır. Allah’ın ikramlarını kendi malını sana kimsenin cahilliği ortadadır.

d) “Karun, ben bu servete ilmim ve becerim sayesinde kavuştum, dedi. Peki şunu da bilmiyor muydu ki Allah, daha önce kendisinden daha güçlü ve serveti daha fazla olan kimseleri helâk etmişti?”(Kasas, 28/78) mealindeki ayette, Allah’ın insanlara lütfettiği iyilikleri gasp edip kendine mal eden kimsenin sonunda hüsrana uğrayacağına vurgu yapılmıştır.

Demek ki, Allah’ın birer lütuf ve ihsanı olan bir kısım iyilik ve meziyetlere bel bağlamak, onlarla övünmek, onlara güvenmek büyük bir cehalettir. Çünkü, bu kişi Allah’ın, kendisine verdiği nimetlere şükretmeyip nankörlük etmesinin cezasız kalmayacağını bilmiyor ya da bunu görmezlikten geliyor. Her iki durum da bir cahilliktir.

Konu bu perspektiften daha da uzatılabilir. Arife işaret yeter.

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet