Allah'ın çizdiği sınırlara nasıl uyulur?

- Allah'ın çizdiği sınırların aşılmamasının anlatıldığı, buna örnek olarak gemideki topluluğun su almak için gemiyi delmesinin hikâye edildiği bir hadis okumuştum.
- Böyle bir sahih hadis var mı; bunu nasıl anlamalıyız?

Değerli kardeşimiz,

Böyle bir hadis-i şerif vardır.

Numân İbni Beşîr (ra)’dan rivayet edildiğine göre, Nebî (asm) şöyle buyurdu:

« مَثَلُ القَائِمِ في حُدودِ اللَّه ، والْوَاقِعِ فيها كَمَثَلِ قَومٍ اسْتَهَمُوا على سفينةٍ فصارَ بعضُهم أعلاهَا وبعضُهم أسفلَها وكانَ الذينَ في أسفلها إِذَا اسْتَقَوْا مِنَ الماءِ مَرُّوا عَلَى مَنْ فَوْقَهُمْ فَقَالُوا : لَوْ أَنَّا خَرَقْنَا في نَصَيبِنا خَرْقاً وَلَمْ نُؤْذِ مَنْ فَوْقَنَا ، فَإِنْ تَرَكُوهُمْ وَمَا أَرادُوا هَلكُوا جَمِيعاً ، وإِنْ أَخَذُوا عَلَى أَيْدِيهِم نَجوْا ونجوْا جَمِيعاً »

“Allah’ın çizdiği sınırları aşmayarak orada duranlarla bu sınırları aşıp ihlâl edenler, bir gemiye binmek üzere kur’a çeken topluluğa benzerler. Onlardan bir kısmı geminin üst katına, bir kısmı da alt katına yerleşmişlerdi. Alt kattakiler su almak istediklerinde üst kattakilerin yanından geçiyorlardı. Alt katta oturanlar:

Hissemize düşen yerden bir delik açsak, üst katımızda oturanlara eziyet vermemiş oluruz, dediler.

Şayet üstte oturanlar, bu isteklerini yerine getirmek için alttakileri serbest bırakırlarsa, hepsi birlikte batar helâk olurlar. Eğer bunu önlerlerse hem kendileri kurtulur hem de onları kurtarmış olurlar.” (Buhârî, Şirket 6; Şehâdât 30.)

Peygamber Efendimiz (asm) birçok hadislerinde, insanların bir konuyu daha iyi anlamasını ve akıllarında tutmasını sağlamak için teşbihler, benzetmeler kullanmıştır. Bu hadis de onlardan biridir.

Allah’ın hudutları, sınırları, bilindiği gibi helaller ve haramlardır. Sınırları koruyan, yani helaller ve haramlara riayet edenlerle, bu sınırları korumayan, helal ve haramı gözetmeyenler, tabii ki birbirlerinden çok farklıdırlar. Haramlara dalanlar, hadis-i şerifte gemiyi delip batmasına vesile olacak olanlara benzetilmişlerdir. Gemi batınca sadece gemiyi delme suçunu işleyen kişi batmaz, bütün yolcular batar. O hâlde gemide bulunanların vazifesi, böyle bir faaliyete izin vermemektir.

Toplumda bir kısım insanların yaptıkları kötülüklere, işledikleri haramlara, uygunsuz davranışlara göz yumulur, engel olunmazsa, toplu yıkım kaçınılmaz olur. Müslümanların görevleri, sadece kendileri kötülük yapmamakla bitmez, aynı zamanda başkalarının kötülüklerine engel olmak gerekir. İslam toplumunda bu husus devletin aslî görevlerinden birini teşkil eder. Devlet, bu iş için gereken her teşkilatı kurar, kötülüğün her çeşidinin işlenmesine engel olur. Müslüman toplumlar, bu görevi yapacak bir devlete sahip değillerse, önce onu teşekkül ettirmek aslî görevleri olmakla birlikte, kendi aralarında kuracakları organizasyonlarla bu vazifeyi yerine getirirler.

Özet olarak;

- Fertlerin işledikleri kötülüklere engel olunmazsa, bundan toplum da zarar görür.

- Kötülük yapanların kötülüklerine engel olmak, toplumun kurtuluşuna vesile olduğu kadar, kötülüğü işleyenlerin de kurtulmasını sağlar.

- Fertler hür olduklarını iddia ederek, istediklerini yapamazlar. Başkalarına zarar verici nitelikteki fiillere engel olunur, çünkü bunun hürriyetle bir alakası yoktur. Bir kişinin hürriyeti, başkasının hürriyetine zarar veremez.

- Ma’rufu emir ve münkeri nehiy vazifesi, toplumların çöküşünü önlediği kadar, fertlerin de kurtuluşuna vesiledir.

- Bir konunun zihinlerde daha iyi kalması için, teşbih ve misallerle anlatılması, İslam’ın eğitim ve öğretim metodlarından biridir. (bk. Riyazü’s-Sâlihîn Tercüme ve Şerhi, Peygamberimizden Hayat Ölçüleri, Erkam Yay., H. No: 189)

İlave bilgi için tıklayınız:

- Sosyal şiddet ve suça, İslam Dininin bakışı nedir?

- Kim bir kötülük görürse... hadisini nasıl anlamalıyız?

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet