Din ve bilim açısından ağız sağlığı

Ağzı temiz tutmak sünnettir.

Ağız, sindirim sisteminin ilk giriş kapısıdır. Gıdalar burada tadılır, çiğnenir, kısmen sindirilir ve lokma kıvamına getirilerek yutulur. Ağızda 300-400 tür farklı mikroorganizma tespit edilmiştir. Bazı araştırmacılara göre 500 bazılarına göre ise 700 farklı mikroorganizma olduğu rapor edilmiştir. Bunlar eski tabirle ağız florasını yeni tabirle mikrobiyotasını oluşturur. Normal sınırlar içerisinde kaldığı sürece bunlar ağız sağlığı için gereklidir. Temizliğe dikkat edilmediği takdirde bakteriler biofilm (dental (diş) plak) dediğimiz mikroorganizma kolonileri oluşturduğu zaman zararlı hale gelir. Bu yüzden sindirim sisteminin giriş ve çıkışı temiz tutulmadığı takdirde birçok hastalıklara davetiye çıkarılır. Bundan dolayı giriş ve çıkışlar temiz tutulmalıdır.

Dinimiz de buraların temizliğine ayrı önem verir. Çıkış noktası temizlenmediği zaman namaz ibadeti bile yapılamaz. Taharet namazın dışındaki farzlarındandır. Ağız temizliği de abdestin sünnetidir. Bu sünnet ağzımızı üç kez yıkamak suretiyle yerine getirilir.

“Sünnet-i seniyenin meratibi var. Bir kısmı vâcibdir, terk edilmez. O kısım, şeriat-ı garrada tafsilatıyla beyan edilmiş. Onlar muhkemattır, hiçbir cihette tebeddül etmez. Bir kısmı da nevafil nevindendir. Nevafil kısmı da iki kısımdır. Bir kısım, ibadete tabi sünnet-i seniye kısımlarıdır. Onlar dahi şeriat kitaplarında beyan edilmiş. Onların tağyiri bid’attır. Diğer kısmı ‘âdab’ tabir ediliyor ki siyer-i seniye kitaplarında zikredilmiş. Onlara muhalefete, bid’a denilmez. Fakat âdab-ı Nebevîye bir nevi muhalefettir ve onların nurundan ve o hakiki edepten istifade etmemektir. Bu kısım ise örf ve âdât ve muamelat-ı fıtriyede Resul-i Ekrem aleyhissalâtü vesselâmın tevatürle malûm olan harekâtına ittiba etmektir.” (Nursi, Lemalar, 11 Lema)

Bu kaidelere binaen ağız temizliği abdestin sünnetidir ve ibadete taalluk eder. Bunun tağyiri bidattır ve değiştirilemez.

Abdest almadan önce bunu çeşitli aletlerle detaylı bir şekilde yapmak ise muamelat-ı fıtriye nevinden bir sünnettir. Misvak, fırça ve başka aletlerle ağzı temizlemek bu sınıfa girer diyebiliriz. Bu hadis ağız temizliğin yapılarak kılınan namazın önemini yeterince göstermektedir:

“Misvak kullanılarak kılınan bir namaz misvak kullanılmaksızın kılınan yetmiş namazdan daha faziletlidir.” (bk. Müsned, 6/272)

Ağız temizliğinin önemini ve değerini haber veren diğer bir hadis meali ise şöyledir:

“Eğer ümmetime güçlük vermeyeceğini bilseydim, her namaz için abdest almalarını ve her abdest alışlarında misvak kullanmalarını emrederdim” (Buhârî, Cum'a, 8; Müslim, Tahâre, 42)

Ağız temizliği neyin sünnetidir?

Misvak hususunda ulemanın bazıları abdestin sünnetidir, bazıları namazın sünnetidir, bazıları ise dinin sünnetidir diye hüküm vermişlerdir. İmam Azam hazretleri dinin sünnetidir, diyenlerdendir.

Misvak, Peygamberimizin (asm) hem yaptığı hem de yapılmasını önemle tavsiye ettiği bir sünnettir; çünkü sözüyle tavsiye etmiş, fiilleriyle göstermiş ve hayatında uygulamalarıyla da örnek olmuştur.

Fırça misvak yerine geçer mi geçmez mi?

Bu konuyu çeşitli boyutlarıyla açıklamaya çalışalım:

Sağlık açısından da baktığımızda, ağız temizliğinin herkesin ittifakla gerekli ve önemli olduğunu bilmesine rağmen, yetersiz uygulandığına veya uygulanmadığına ve yanlış uygulandığına şahit olmaktayız.

Ağız temizliği, birçok alışkanlıkta olduğu gibi küçüklükten kazanılması gerekli günlük adetlerdendir.

Vücudumuzda mikroorganizmaların ve özellikle de bakterilerin olmadığı bir yer yok gibidir. Bu bakteriler vücudumuzun bir parçası olup hayat için gereklidir. Mikrop denince bizim aklımıza hep zararlı şeyler gelmekte halbuki bakterilerin çoğu bizim için faydalıdır. Denge bozulmadığı sürece problem yoktur.

Ağzımızdaki dengenin de bozulmaması için günlük olarak ağız temizliğine dikkat etmemiz gerekir. Özellikle dişler üzerinde biriken bakteri plağını uzaklaştırmak mekanik bir temizliktir. Bugün bilim bunda ittifak etmiştir. Mekanik temizliğin yerine ilaç ve kimyasal maddeler uzun süreli kullanılamaz, kullanıldığı takdirde ağızdaki mikrobiyata dengesi bozularak özellikle mantar hastalıklarının ortaya çıkmasına sebep olur.

Mekanik temizlikte kullanılan araçlar ise fırça, misvak, diş ipi, kürdan ve arayüz fırçalarıdır.

Alimlerimiz, Sünnet-i Seniyye’ye uymaktan maksadın Allah Tealâ’nın rızasına ve Peygamberimizin (asm) şefaatine nail olmak olduğunu bildirmişlerdir.

Sünnetlere uymanın esas maksadı Allah’ın rızasını kazanmaktır. Bunun yanında sünnetler dünya saadetine de vesiledir. Örneğin sünnete uymak niyetiyle az yiyerek sevap kazandığımız gibi sağlığımızı da korumuş oluyoruz. Sünnetler iki dünya saadetine de medardır. Özellikle adetlere taalluk eden sünnetler genelde dünyevi sağlığımız için gereklidir. Tembelliğimizden bu gibi sünnetleri terk ettiğimiz zaman günaha girmiş olmuyoruz, fakat faydalarından mahrum kalıyoruz.

Bazı alimler, bazı adet türünden olan sünnetlerin zamana göre değişebileceğini öne sürer. Örneğin ok atmayı ve ata binmeyi böyle yorumlarlar: “Kişinin oynadığı her şey faydasızdır. Ancak kişinin ok atması, atını eğitmesi ve hanımıyla oynaşması bundan hariçtir. Bunlar faydalıdır. Kim ok atmayı öğrendikten sonra terk ederse bu öğrenme nimetine karşı nankörlük etmiş olur.” (Câmiü’s-Sağir, 1/478, No: 955)

Bugünlerde atın yerini arabalar almıştır, yarın başka binekler alabilir. Aynı zamanda ata binmek ve ok atmak sünnet ve talim niyetiyle yapıldığı sürece faydalıdır ve sünnettir. Bugünkü silah ve binekler buna engel değildir.

“Şu üç şey Âdemoğlunun saadetindendir; saliha bir hanım, geniş ev, rahat binek.” (Müsned, 1/168) buyurarak bineği saadetimizin temel unsurlarından biri olarak tavsif buyurmuştur. Peygamberimizin (asm) devrinde deve, at, eşek ve katır iken bugünlerde güncel hayatımıza arabalar hatta hususi uçaklar ve helikopter girmiştir.

Enfal suresi 60. ayeti Müslümanı çalışmaya, kuvvetli olmaya teşvik etmektedir:

“Onlara karşı gücünüzün yettiği kadar kuvvet hazırlayın.”

“Bilesiniz, kuvvet atmaktır, atıcılıktır, atmaktadır.” (bk. Müslim, İmare,167; Ebu Davud, Cihad,23; Tirmizî, Tefsiru sureti 8; İbn Mace, Cihad, 19).

Kuvvetin bu tarifi kıyamete kadar muteber olmaya devam edecektir. Her devirde atma üstünlüğünü elde tutanlar üstün olmuştur. (ok, silah, obüs, füze, füzesavar vs).

Peygamberimiz (asm) Müslümanın güçlü olmasını tavsiye etmiştir.

Bu da ancak güçlü olmaya vesile olan ve tüm hayırlar için gerekli olan sağlıkla mümkündür. İman nimetinden sonra insana verilen en önemli nimet sağlıktır. Sağlıklı olmanın önemli unsurlarından biri de maddi ve manevi temizliğe özen göstermekle mümkündür.

İslam maddi ve manevi temizliğe önem verir.

“Temizlik imandandır” hadisini hemen hemen duymayanımız yoktur. Covid-19 salgını bugünlerde temizliğin önemini daha da bir ön plana çıkarmıştır. Ağız temizliği de bundan fazlasıyla nasibini almıştır. Çünkü hastalığın vücudumuza girme kanallarından biri de ağızdır. Ağız temizliğine de Peygamberimiz (asm) birçok hadisiyle ve uygulamasıyla vurgu yapmıştır.

Dolayısıyla unutulmaya yüz tutmuş, yanlış uygulanan veya yeterince anlaşılmayan önemli sünnetlerden biri de ağız temizliğinde misvak ve benzeri malzemeleri kullanmaktır.

Misvak

Misvak çok eskilere dayanan birçok kavimlerin de kullandığı bir temizlik aracıdır. Babiller, Romalılar, Yunanlılar, Mısırlılar, Afrikalılar, Güney Amerikalılar ve Araplar arak ağacını ağız temizliğinde kullanmışlardır. Ayrıca başka bitkiler de ağız temizliğinde kullanılmıştır (zeytin ağacı, portakal ağacı vesaire). Misvak, Peygamberimiz (asm) ile daha fazla ön plana çıkmıştır.

Özellikle inanmayanlar her şeyde olduğu gibi İslamiyet ile ön plana çıktığından dolayı misvağa karşı çıkmışlar, reddetmişler.

Peygamberimiz (asm) kullandığından dolayı sünnet hassasiyeti olanlar ise “ille de misvak” demişler diğer temizlik araçlarına karşı çıkmışlardır.

Dolayısıyla ifrat ve tefrite düşülmüş. Hikmet olan ise vasattır. Yerine ve usulüne göre her ikisini de kullanmaktır.

“Bir şeyi ovalamak” anlamına gelen “sivak” kelimesinden türeyen misvak, erak (Salvadora persica linn) isimli ağacın dallarından elde edilir. Misvak ağız temizliği için kullanılan ağacın dalları veya köklerinin ismidir. Hadislerde misvak ve sivak aynı anlamda kullanılır.

Dolayısıyla asıl olan ağız temizliğidir ve bunu mekanik olarak yapmaktır.

Yabani zeytin ağacının ince dalları da misvak olarak şimdilerde ve Peygamberimiz devrinde de kullanılmıştır.

Hiçbir kimyasal madde veya ilaç mekanik temizliğin yerine geçmez ve uzun süre kullanılamaz. Mekanik temizlik dışında plağın oluşumunu engelleyebilen tek kimyasal ajan klorheksidin diglukonattır. Bu madde ise bazı hastalıklarda 10-15 günden fazla kullanılması sağlık açısından zararlıdır.

Misvak kullanarak Peygamber Efendimiz (asm) ağız temizliğinde mekanik temizliğin vazgeçilmez olduğunu göstermiştir. Diş fırçaları da kısmen bunu yapmaktadır. Tek başına fırça ise, diş temizliğinde yetersiz kalmaktadır.

Sahabe efendilerimizin anlattıklarına göre Resulü Ekrem (asm) gece gündüz sürekli misvak kullanmıştır. Özellikle eve girdiğinde, uyumadan önce, kalktığında ve namaza çıkmadan önce mutlaka misvak kullanmıştır. Evinde veya mescitte dinlenirken de misvak kullanmıştır.

Ağız yoluyla birçok madde vücudumuzdan içeri girer. Bu giriş sindirim kanalından, ağzımızı kaplayan mukozadan ve tükürük kanallarından emilim ile olmaktadır. Yüksek tansiyonu olan insanlara, tansiyonu düşürmek için dilaltı antihipertansifler verilir. Seruma katılarak damar yolundan verilen ilaçtan daha hızlı sürede etki yapar çünkü damakta ve ağız tabanında çok fazla reseptör vardır. Misvak ve içerisindeki maddeler de bu şekilde tükürük içerisinde çözülerek hem emilir hem de ağzımızdaki tat tomurcuklarını ve mukozayı uyarır.

Misvak nasıl kullanılır?

Ağız ve diş temizliğinde misvaktan yeterince fayda görmemiz için misvağı 2-3 dakika kadar kullanmak gerekir. Mekanik olarak mikrobiyal dental plağı uzaklaştırmak için yaklaşık olarak bir diş için 3-5 saniye kadar bir süre gerekir. 28 dişi olan bir birey için bu da 84-140 saniye eder. Bu da yaklaşık 1,5-2,5 dakikaya tekabül eder.

Ebu Musa (r.a) anlatıyor: Resulullah’a (asm) uğramıştım. Elindeki bir misvakla dişlerini misvaklıyordu ve ü, u diye bir ses çıkarıyordu, misvak ağzındaydı, sanki kusuyor gibiydi.” (Buhârî, Vudû, 73)

Ebu İmame (r.a) anlatıyor: Resulullah (asm) buyurdular ki: “Dişlerinizi misvaklayın. Çünkü misvak ağız için temizlik sebebidir, Allah’ın rızasına vesiledir. Cibril her gelişinde bana misvakı tavsiye etti; öyle ki bana ve ümmetime zorluk veririm diye endişe etmeseydim bunu onlara, farz kılardım. Ben öyle (ciddi) misvak kullanırım ki, öndeki dişlerimin (veya diş etlerimin) diplerinden kazınacağı endişesine kapılırım.” (İbn Mace, Taharet 7)

Bu iki hadis, Peygamberimizin (asm) misvağı uzun süre kullandığını göstermektedir.

Çevremizde gördüğümüz kadarıyla insanların çoğu misvağı bir sağa bir sola yatay bir şekilde ancak 5 saniye kadar kullanmaktadırlar ve kullandıkları misvakların ucunun etkinliğini kaybetmiş derecede yıpranmış olduğunu gözlemledik. Evet, insan burada niyetten bir sevap alır ama sünneti tam olarak uygulamamış olur. Sünnetten hâsıl olacak sağlık faydasını da tam olarak göremez kanaatindeyiz.

Aynı şekilde fırçayı da insanların çoğu 10-15 saniye kullanmaktalar. Böyle kısa süreli fırçalamayla da dişler tam temizlenmiş olmaz.

Misvağın uçları lif lif olmalıdır. Ucu incelmiş ve bükülmüş misvak uçları yenilenmelidir. Aynı şekilde fırçaların uçları da büküldüğünde değiştirilmelidir.

Misvak ve fırça yumuşak bir şekilde dişleri ve diş etlerini sever gibi kullanılmalıdır. Misvak yatay ve dikey şekilde kullanılmalıdır. Dikey şekilde kullanılırken üst dişlerde aşağıya doğru alt dişlerde yukarıya doğru kullanılması tavsiye edilir. Dişleri, diş etlerini hatta dili de misvaklamalıyız.

Misvak veya fırça yoksa, ağız temizliği nasıl yapılır?

Misvağımız veya fırçamız yanımızda değilse abdest aldığımızda veya yemek yedikten sonra ağzımızı nasıl temizleyeceğimize dair yine hadislerde bize yol gösterecek durumlar var.

“Ümmetimden abdest alırken parmak aralarını hilalleyenler ve yemekten sonra dişlerini temizleyenler ne güzeldir.” (Müsned, 5/416)

“Yemekten sonra dişlerinizin arasını kürdanla temizleyiniz. Çünkü bu temizliktir. Temizlik ise imanı çağırır. İman da Cennette sahibinin yanındadır.” (Camius’-sağir, 3/236, No: 3267)

Elimizi yıkadıktan sonra elimizin işaret parmaklarıyla dişlerimizi ve diş etlerimizi ovalayarak da kısmen temizleyebiliriz. Özellikle diş etlerine bu şekilde masajın faydası vardır. Yine sağlam ve ucu üçgen şeklindeki kürdanlar dişlerin aralarını temizlemede kullanılabilir.

Kadı Iyaz, Hz. Peygamber Efendimizin eve geldiğinde ilk yaptığı işin dişlerini misvakla temizlemek olduğuna dair hadisten, onun sıkça misvak kullandığını, gece ve gündüz birer defayla yetinmediğini, ayrıca onun uygulamalarından misvakı insanların toplu halde bulunduğu yerlerde değil evde kullanmak gerektiğinin anlaşıldığını belirtir. Ebu Şame, avamdan bazı kişilerin camiye misvak getirip her namaz kılışta kullanmalarının hoş olmadığı yolundaki kanaatini desteklemek üzere bu yoruma yer vermektedir. (es-Sivak,Tanta 1410/1990, s. 72)

Eğitim ve adapla ilgili eserlerde de;
- bir yandan temizliğe özen gösterme çerçevesinde misvak kullanmanın önemine (Abdülhay el-Kettânî, Hz. Peygamber’in Yönetimi: et-Terâtîbu’l-idâriyye (trc. Ahmet Özel), İstanbul 2003 2/402-403),
- öte yandan kişinin topluluk içinde kürdanla dişlerini temizlemesinin uygun olmadığına dikkat çekilmiştir. (Gazzâlî, Adâbü’s-suḥbe ve’l-muaşere, Bağdad 1984, s. 311)

Peygamberimizin (asm) emaneti teslim etmeden önce kullandığı en son şey?

“Hz. Aişe (ra) der ki: Aleyhissalatu vesselam'ın hastalığı sırasında bir ara, (kardeşim) Abdurrahman İbnu Ebi Bekr (ra) içeri girdi, elinde bir misvak vardı, dişlerini misvaklıyordu. Resulullah (asm) o misvağa baktı. "Ver o misvağı bana!" dedim. O da verdi. Dişlerimle kemirip yonttum ve ucunu geverek (yumuşatıp) Aleyhissalatu vesselam'a uzattım. Resulullah, başı göğsüme yaslı vaziyette onunla dişlerini misvakladı.” (Buhârî, Megazî 83; Müslim, Salat 90)

Buradan yola çıkarak bazı ulema misvak kullanan müminin ölüm anının daha kolay geçeceğine hükmetmişlerdir.

Müslüman olmayanların misvak kullanımı faydasız mı?

Misvak kullanan gayrimüslim misvağın dünyevi faydalarını görür fakat ahirete taalluk eden faydalarını göremez.

Allah’ın kainatta koyduğu kanunlara, Müslüman olsun veya olmasın herkes eşittir. Kim bu kanunlara daha iyi uyarsa o başarılı olur. Dolayısıyla misvağı da kim usulüne göre kullanırsa faydasını görür.

Hangi misvak daha faydalı?

Misvak taze veya 1-2 aylık olursa faydası daha fazladır. Özellikle taze misvakta bazı uçucu bileşikler ve güzel koku veren maddeler daha fazla oranda vardır. Misvak 15-20 cm boyunda serçe parmağı kalınlığında olması tavsiye edilir. Alimlerimiz bunu bir insanın kendi karışı ve serçe parmağı kalınlığında diyerek pratik hale getirmişlerdir. Bundan ince misvağın kullanılmasında da bir sakınca yoktur. Bozulmamış ve küflenmemiş her türlü misvağı kullanabiliriz. 1 cm kadar misvağın ucunun kabuğu kaldırılır ve bu soyulan uç kısmı temiz bir suda yumuşayana kadar bekletilir. Dişimizle veya bıçağın sap kısmıyla bu uç kısmı lif lif hale getirilir ve bu şekilde kullanılır.

Misvak kalem tutar gibi veya fırça tutar gibi tutularak kullanılabilir. Bazı âlimlerimiz misvağın alt kısmının serçe parmağının üzerine gelecek şekilde tutulmasını tavsiye etmişlerdir. Fırçadan daha uzun süreli tatbiki söz konusudur. Üzerine herhangi bir madde koymadan dişlere, diş etlerine ve dile tatbik edilir.

Misvak temiz olmalı, temiz tutulmalı

Hz. Aişe radiyallahu anha anlatıyor: “Ben Resulullah aleyhissalatü vesselam için geceleyin ağzı kapalı üç kap hazırlardım: Bir kap abdest için, bir kap misvak için, bir kap içeceği için.” (İbn Mace, Eşribe, 16)

Hadisten de anlaşılacağı üzere, misvak kullanıldıktan sonra yıkanarak temiz bir kapta muhafaza edilmelidir. Kullanıldıktan sonra mutlaka yıkanmalıdır. Bu hem din hem de sağlık açısından önemlidir. Tekrar kullanırken ise ağzımızı çalkalayıp misvak kuru olarak tatbik edilir. Fırça da aynı şekilde dişlere kuru bir şekilde uygulanır. Bu mekanik etkiyi artırmak için önemlidir.

Dişlerimizle misvağı lif lif hale getirdiğimizden olacak ki yabancı kaynakların çoğu misvağı, çiğneme çubuğu (chewing stick) olarak adlandırmışlardır. Diğer kaynaklarda ise doğal diş fırçası (natural tooth brush) ve misvak ağacı da diş fırçası ağacı (tooth brush tree) olarak isimlendirilmiştir.

Misvak konusunda yapılan bilimsel çalışmalar ve misvağın faydaları

Daha çok tıp ve diğer sağlık alanındaki makaleler için yaygın olarak kullanılan arama motoru PubMed sitesi vardır. Salvadora persica diye Pubmed’de tarama yaptığımızda 169 makale, misvak diye taradığımızda ise 152 makale bulduk. Misvak veya salvadora persica diye tarama yaptığımızda ise 250 makale bulduk. (Bu araştırma 19. 07. 2020 tarihine aittir)

Google Scholar’da ise binlerce makale ve yazı bulunmaktadır. Bu yapılan araştırmalar ışığında misvağın içeriğine kısaca değinmeye çalışalım.

Yapılan araştırmalarda bilimsel olarak misvağın yararı üç şekilde izah edilir:

- Fibrillerin mekanik etkisi,

- Misvakta bulunan kimyasal maddelerin etkisi,

- Bu ikisinin birlikte etkisi şeklinde açıklanmaktadır.

Misvak organik ve inorganik bileşikler ihtiva eder. 100 birim misvağın yüzde 27’sini katı maddeler oluşturur. (Yandığı zaman kül meydana getiren maddeler.) Yüksek oranda alkoloidler bulunur. Misvak ekstresi yüksek antimikrobiyal ve antioksidan etkiye sahiptir.

Sodyum klorür, sülfür, kalsiyum klorür, vitamin C, potasyum klorit, fosfor, sodyum bikarbonat, florit, silisyum(silica) ve kalsiyum inorganik yapısını oluşturur.

Diş macunlarında da çokça kullanılan silica, dişler üzerinden leke ve depositlerin kaldırılmasına yardımcı olur. Abrasiv (aşındırıcı) madde özelliği taşır. Sodyum klorür, diş taşı oluşumunu engeller ve antiseptiktir. Orta derecede antibakteriyel etkisi vardır. Yine macunlarda da sıkça kullanılan florit, çürük oluşumunu engeller; dişin en sert tabakasını oluşturan minenin (taç kısmı) mikro seviyedeki kayıplarının tamiri anlamına gelen remineralizasyonunda etkilidir. Sodyum bikarbonat ve kalsiyum gibi mineral ve bileşikler yine remineralizasyonda önemli yere sahiptir.

Uçucu yağlar (benzyl nitrile, eugenol, thymol, isothymol, eucalyptol, isoterpinolene, β- caryophyllene), fenol bileşikleri, yağ asitleri (oleic, linoleic, stearic acids),tannik asit, alkoloidler(salvadorine, trimethylamine), hardal yağı, reçine, flavanoitler(kaempferol, quercetin, quercetin rutin, quercetin) glikositler, salisilik asit, saponin, steroller, alpha amylase, benzyl isothiocyanate gibi organik maddeler bulunur. Bu maddelerin bazılarının etkisine burada kısaca değineceğim.

Reçine minenin üzerinde fiziksel bir bariyer oluşturarak çürük oluşumunu engeller. Hardal yağı mideyi rahatlatır ve antiülser etkisi vardır. Gaz gidericidir. Yağ asitlerinin antiseptik ve tamponlayıcı etkileri vardır. Acımsı tadı sayesinde tükürük akışını uyarır ve artırır. Uçucu yağların tamponlayıcı, analjezik ve antiseptik etkisi vardır. Tükürük akış hızını artırır. Tannik asit plağa ve iltihaba etkilidir. Diş etleri üzerine büzücü etkisi vardır. Tümör oluşumunu engeller (antitümör etkili). Benzyl isothiocyanate misvağın içerisinde çok miktarda bulunur. Patojen bakterilere karşı ve özellikle de gram negatif bakterilere karşı hızlı ve güçlü etkisi vardır. Alkoitlerin antibakteriyel ve antienflamatuar etkileri vardır. Diş eti üzerinde uyarıcı etkiye sahiptir.

Misvağın faydası sadece ağız ve diş sağlığıyla sınırlandırılmamalıdır. Genel sağlığa özellikle göze, hafızaya, mideye ve böbreklere de faydası vardır.

Alimlerimiz, arak ağacından yapılan misvakı sünnete daha muvafık bulur ise de başkaca ağaçlardan (yabani zeytin gibi) da misvak yapılabileceğini söylemişlerdir. Arak ağacından yapılanın misvakın yerini tutmasa da naylon fırçalar da kullanılabilir.

Şu halde dinimiz diş temizliğini esas almaktadır. Bunun da en güzel vasıtasının da arak ağacından imal edilen misvakın olduğunu belirtmişlerdir fakat illa da arak ağacından elde edilen misvak diye bir ısrarda bulunmamak gerekir.

İmam-ı Azama göre misvak hem abdestin hem de dinin sünnetidir. Misvağın düzenli kullanılması tavsiye edilir. Maliyeti ucuzdur, kullanımı basit ve kolaydır. Dolayısıyla fırça ve misvak kullanmak fıtrattandır.

Bazı kimseler, fırçayı ve misvağı birlikte kullanır. Kaba temizliğini fırça ile bazen hindistan cevizi yağı koyarak fırçalayanlar da vardır. Ara sıra içeriği en sade olan macunla fırçalamak uygun olabilir. Ama genelde fırçayı macunsuz kullanmayı tercih edenler de vardır. Arkasından da misvakla temizleme yapılabilir. Abdestten öncede elimizden geldiğince misvak kullanmaya gayret edelim. Yanımda fırça veya misvak yok ise şehadet parmaklarımızla abdest alırken ovarak temizlemeye çalışalım. Takdir ve tercih kişiye göre değişebilir.

Önemli olan ağız ve diş sağlığını, Peygamber Efendimize uyma niyetiyle, Allah’ın bize verdiği emanetini korumaya çalışmaktır. Bunu yaparken hangi yol ve yöntem daha kolay veya daha uygun ise onu yapmaktır.

Hadis kaynakları:
1. Sahih Kaynaklardan Seçme Hadisler Camiüs Sağir Muhtasarı Tercüme ve Şerhi, İsmail Mutlu, Şaban Döğen, Abdülaziz Hatip, Yeni Asya Neşriyat, 2002.
2. Prof.Dr.İbrahim Canan Akçağ Kütüb-ü Sitte Muhtasarı Tercüme Şerhi, Akçağ Yayıncılık.
3. İmam-ı Nevevi. Riyâzü’s – Sâlihîn Tercümesi, Çelik Yayınevi 1979, Tercüme Salih Uçan.
Diğer Kaynaklar:
1. Sofrata AH et all. Strong Antibacterial Effect of Miswak Against Oral Microorganisms Associated With Periodontitis and Caries. J Periodontol 2008;79:1474-1479.
2. Al-Otaibi M et all. Subgingival plaque microbiota in Saudi Arabians after use of miswak chewing stick and toothbrush. J Clin Periodontol 2004; 31: 1048–1053.
3. Dahiya P et all. Miswak: A periodontist's perspective Journal of Ayurveda and Integrative Medicine.  2012; 3:(4) 184-187.
4. Halawany HS. A review on miswak (Salvadora persica) and its effect on various aspects of oral health. The Saudi Dental Journal 2012; 24: 63–69.
Not: Journal of Periodontology Amerika dergisi, Journal of Clinical Periodontolgy Avrupa kökenli SCI kapsamına giren eski önemli dergilerdir. Yoksa çok sayıda makaleler çeşitli dergilerde yayınlanmıştır.

(Prof. Dr. Yasin Çiçek - Adıyaman Üniversitesi, Diş Hekimliği Fakültesi, Öğretim Üyesi)