Dehr / İnsan suresi 2. ayete göre Hz. Âdem’in babası mı vardı?

- Dehr suresi 2. ayete göre, Hz. Adem’in babası vardır, diyorlar çünkü o su bir insandan çıkar, diyorlar.
- Bunun cevabı nedir?

Değerli kardeşimiz,

İlgili ayetlerin meali şöyledir:

“Şu bir hakikat ki, dehrin akışı içerisinde öyle bir zaman süreci gelip geçti ki, insan anılmaya değer bir varlık bile değildi. Şüphesiz biz insanı katışık bir nutfeden yarattık. Onu denemek istiyoruz; bu sebeple de kendisini işiten ve gören bir varlık yaptık.” (İnsan / Dehr, 76/1-2)

Surenin birinci ayetindeki “İnsan”dan maksat Hz. Âdem’dir.

Yaygın kanaat bu olmakla beraber, Zemahşeri başta olarak bazı yorumculara göre, birinci ayette geçen “insan” kavramı Hz. Âdem’in kendisine değil, nesline aittir. (bk. Zemahşeri, İbn Cuzay, Nesefi, Hazin, Kurtubi, ilgili yer)

Bu yoruma göre, ayetteki “Hin = süre”den maksat, insanın anne rahminde geçirdiği “nutfe, alaka, mudğa” gibi safhaların süresi olan 9 aydır. (Kurtubi, ilgili yer)

İkinci ayetteki “insan”dan maksat Hz. Âdem’in çocukları olan diğer insanlardır. (bk. Taberi, Beydavi, Nesefi, Kurtubi, ilgili ayetin tefsiri)

Bu ayetteki “insan”dan maksat Hz. Âdem’in çocukları olduğu hususu bütün müfessirlerin ittifakla kabul ettiği bir hakikattir. (bk. İbn Cüzey, Kurtubi, ilgili yer)

- Demek ki soruda yer alan iddianın hiçbir ilmi değeri yoktur.

Aslında ayetin üslubundan da bunu sezmek mümkündür. Çünkü birinci ayette “insan” kelimesi kullanıldıktan sonra, normal dil kuralına göre, ardından gelen ikinci ayette yine “insan” değil, onun yerine “hu” zamirinin kullanılması, yani, “inna halakna el-insane” yerine, “inna halkna-hu” cümlesinin kullanılması daha uygun olurdu. İkinci ayette de “insan” kelimesinin kullanılması, buradaki bu kavramın bütün insanlar için olduğuna işaret etmek içindir.

- Bununla beraber, “Marife bir kelime tekrar edildiğinde, ikinci kelime birinci kelimenin aynısı olduğu”na dair ilmi bir kural vardır.

Bu kurala göre, bu surenin birinci ayeti ile ikinci ayetinde yer alan “insan” kavramı aynı manayı ifade etmektedir.

İkinci ayette “insan”dan maksat bütün alimlerin ittifakıyla Hz. Âdem’in nesli olduğuna göre, birinci ayetteki “insan” kavramı da bu anlamda olmak zorundadır. Çünkü tersi bir uzlaştırma şekli muhaldir.

İlave bilgi için tıklayınız:

- Hz. Âdem'in ilk insan olduğuna kanıt olan ayetler hangileridir?

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet