İki günü eşit olan zarardadır, sözü hadis midir, nasıl yorumlamalıyız?

- Peygamber Efendimizin ''İki günü eşit olan zarardadır.'' hadis-i şerifini nasıl yorumlamalıyız?
- Bu sözü ehli dünya çerçevesinde kar ve zarar kapsamında mı yoksa ahiret hayatımız için biriktirdiğimiz azığımız dahilinde mi değerlendirmeliyiz?
- Ayrıca bu rivayetin kaynakları ve sıhhat derecesi nedir?

Değerli kardeşimiz,

- Bu hadisi Deylemi Hz. Ali’den merfu olarak -zayıf bir senetle- rivayet etmiştir.

Aliyyulkari, bu hadise “el-Mevduatu’l-Kübra” adlı eserinde yer vermiştir.

Bu ifade tarzı daha çok Abdulaziz b. Ruvvad adlı bir zatın rüyada Peygamber Efendimiz (asm)'den işittiği belirtilmiştir. (bk. Aclunî, Keşfu’l-Hafa, 2/276)

İmam Gazali de bunu İhya’sına almıştır. (İhya, 4/335) Ancak Zeynu’l-Iraki de bu hadisin kaynağı Abdulaziz b. Ruvvad’ın rüyası olduğu belirtmiştir.(Tahricu Ahadisi’l-İhya, -İhya ile birlikte-, a.g.y)

- Bu sözü, daha geniş bir manada ele alıp, dünya ve ahiretle ilgili faydalı işler konusunda “iki günü bir olan kimsenin zararda olduğu” şeklinde anlamak mümkündür.

Bununla beraber meseleyi sadece ahiret bazında ele alıp “dini ameller konusunda iki günü müsavi olan kimsenin aldanmış ve zarar etmiş olur” şeklinde de anlamak mümkündür.

Kanaatimize göre geniş manada "faydalı olan dünyevi ve uhrevi işler" şeklinde anlamak daha isabetlidir. Çünkü dünyevi dediğimiz faydalı işlerin hepsi de ahirette değerlendirmeye alınacağından aynı zamanda uhrevidir.

- Peki bu ifadeyi, her gün bir ibadet veya bir işi artırarak devam etmek şeklinde anlamak mümkün müdür?

İslam dininde farzlar bellidir. Bunları artırmak veya eksiltmek mümkün değildir. Sünnetler de bellidir. Bunları da artırmak eksiltmek mümkün değildir.

Ayrıca, bir insanın sayı olarak her gün bir işini artırarak hayatına devam etmesi de mümkün değildir. İleriki hayatında bunu yapması düşünülemez.

Mesela her gün iki rekat nafile namazı fazla kılmaya çalışan bir insan bir sene sonra veya on sene sonra kaç rekat kılması gerekir ve bu mümkün müdür?

Öncelikli olarak bu sözden Peygamberimizin ümmetini çalışmaya teşvik ettiği anlaşılmaktadır. Çalışmanın nasıl olması gerektiği ifade edilmektedir. Yani eldeki ile yetinip tembellik edilmemelidir. Çalışmada bir süreklilik ve ilerleme kaydedilmesi istenmektedir. Müslümanların dünde, geçmişte yaşamamaları gerektiğine yapılan bir vurgudur.

Diğer taraftan, çalışmanın niceliğinden daha çok nitelikte artırılması gerektiğine bir vurgu vardır. Çünkü bir işi sayı olarak hayatı boyunca artırarak yapmak, ileri zamanlarda o işi yapamamak anlamına gelecektir. Yani yapılan işte niyette, ihlasta, hassasiyette, kalitede ilerlemek demektir.

Yine bu hadis ile insan için verilen ilahi makamların ve nimetlerin bir sınırının olmadığı, insana bu yolla gösterilen makamlara yetişmek ve bir sonraki nimetten istifade etmek için sürekli bir gayret ve azim içinde olmak gerektiği anlatılmaktadır. Yerinde saymanın insanın yapısıyla uygun olmadığına ve yaratılışına ters olduğuna vurgu yapılmaktadır.

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet