Lyones olarak bilinen sistem caiz midir?

Değerli kardeşimiz,

Konuyla ilgili Diyanet İşleri Başkanlığı'nın Din İşleri Fetva Kurulu'na gönderdiğimiz soru ve verdikleri cevap şöyledir: 

Soru:

Muhterem Din İşleri Fetva Kurulu Heyetine

Din İşleri Yüksek Kurulu Üyesi Prof. Dr. Hamza Aktan Bey, Lyones diye bilinen sistemin caiz olduğunu söylemiş ve bununla ilgili bir resmi açıklamanın resimleri de internette dolaşmaktadır. 

Bu sistemi işletenler, bu fetvayı her yerde herkese göstererek, dindar insanların da bu sisteme girmesini sağlamaktadır. Nice iş adamları, imamlar, ilahiyat mezunları hatta müftüler, bu sisteme dahil olmuşlardır. 

Bazen bilgiler eksik kaldığı için tek yönlü açıklamalarla fetva verilebilmektedir. Bu da bütün sistemin helal olduğu zannına neden olmaktadır.

Bu açıdan konuyu değerlendirmenizi istirham ederiz.

EK:

1. Hamza Aktan Bey’in verdiği fetvanın internet ortamında dolaşan resmi.
2. Lyones ile ilgili tanıtım broşürü.

Din İşleri Fetva Kurulu'nun B. 02. 1. DIB. 0. 10. 105-979 sayılı cevabı:

Kurulumuzun dilekçenize ekli Lyoness ile ilgili fetvası, konunun yeni gündeme geldiği ve hakkında detaylı bilginin bulunmadığı bir dönemde, mevcut bilgiler esas alınarak hazırlanmıştır. Detaylı bilgilere ulaşıldıktan sonra konu yeniden ele alınmış ve soruyu Kurulumuza ileten mercie aşağıdaki metin gönderilmiştir:

1. Lyoness adlı sistem temelde basit bir mantıkla kurulmuş ise de ileriki aşamalar açısından karmaşık ve takibi zor bir yapıya sahiptir.

2. Sistemdeki hemen geri ödeme kazanç yolu, bugünkü indirim kartları uygulamasına benzemekte olup, herhangi bir olumsuz tarafı görünmemekle beraber, diğer bir takım uygulamalar haksız kazanca yol açmaktadır. Şöyle ki:

 a. Önceki tüketici üyenin sponsoru olduğu sonraki üyenin yaptığı alışverişin indirimden pay alışı, komisyon gibi görünmekte ise de sisteme daha sonra giren alt üye-müşterilerin alışverişlerinden de pay alması, onun aldığı payı komisyon olmaktan çıkarıp haksız kazanca dönüşmektedir.

 b. Özellikle yeni üyeler kaydetme esasına dayalı bu sistem, kaydedilecek yeni üyelerin istismar edilmesine müsaittir. Şöyle ki;

Sisteme ilk katılan çok küçük bir azınlık devamlı kazanabilmekte, sonradan katılanlar ise daha az kazanacaklar ya da hiç kazanamayacaklardır. Bu da sistemin tepesinde bulunanların kazancını ‘’rizikosu üstlenilmeyen kazanç’’ kapsamına sokmaktadır.

 c. Sistemin aksamadan nihai olarak çalışması söz konusu olmayacağına göre, uzun vadede müşteri bulma işleminin tıkandığı noktada, alt düzey üyelerden oluşan geniş bir kitlenin paraları ilgili şirket ve onun üst düzey üyeleri açısından haksız kazanca dönüşebilecektir. Haksız yollarla kazanç elde etmek ise haramdır.

Öte yandan para kazanma hevesi yeni üye-müşteriler bulmak isteyen kimse bir şekilde aşırı tüketime teşvik etmiş olmaktadır.

Sonuç olarak ‘’Lyoness’’ diye adlandırılan sistem üzerinden işlem yapmanın, İslâm’ın öngördüğü haksız kazançtan sakınmak, kazancın hizmet, üretim ve emeğe dayanması, zarar vermeme ve zarar görmeme gibi genel ilkelere uygun düşmediği değerlendirilmiştir.

Bilgilerinizi rica ederim.

Zeki Sayan
Başkan a.
Din İşleri Yüksek Kurulu Başkanvekili

Belgenin Orjinali

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet