"İnsanlara anladıkları hadisleri söyleyiniz. Allah ile Peygamber'in yalanlanmasını ister misiniz?" hadisini nasıl anlamalıyız?

Değerli kardeşimiz,

Hz. Ali (r.a)'nin şöyle dediği rivayet edilmiştir:

"İnsanlara anlayabilecekleri şeyler söyleyiniz. Siz Allah ve Resülü'nün yalanlanmasını ister misiniz?" (Buhari, İlim, 4).

Hz. Ali'nin bu sözünün bir benzerini İbn Mes'ûd (r.a) da söylemiştir ki, bunu İmâm Müslim, sahih bir senedle Sahihinin mukaddimesinde şöyle tahric etmiştir:

"Bir gruba, akıllarının almayacağı şeyler söylersen, şüphesiz bu onların bir kısmı için bir fitne olur." (Müslim, Mukad­dime, 3; bk. Acluni, 1/196)

Bilgi, kim tarafından, nerede ve ne şekilde kullanılacağına bağlı olarak faydalı olabildiği gibi, yıkıcı ve zararlı da olabilir. Nitekim İmam Mâlik, sıfat-ı ilahiye konusundaki müteşabih rivayetlerin ve İmam Ebû Yusuf, garib hadislerin ulu orta nakledilmesini hoş karşılamazlardı. (İbn Hacer, Fethu'l-Bârî, X/225)

Âlimlerin birçoğu, anlaşılması güç ve tevîli müşkil olan sözlerin ve müteşâbihlerin umuma söylenmesini hoş görmemişlerdir. Söylenmesi halinde murad edilen hikmetlerin açıklanması gerekir. Özellikle müteşabih ve temsili hadisleri açıklarken buna dikkat etmek gerekir. Hadisteki hikmeti, temsili veya teşbihi anlayamadığı için, buna uydurma diyenler çıkabileceği gibi, dini konularda şüpheye düşenler de olabilir.

Buna göre, yanlış anlaşılabileceğini tahmin ettiğimiz ayet ve hadisleri aktarmak gerekiyorsa, sonunda mutlaka açıklamasını da yapmamız gerekir.

İlave bilgi almak için tıklayınız:

- "İnsanlara akıl seviyelerine, istidat ve durumlarına göre hitap edin." hadisinden hareketle, muhatabın seviyesine göre konuşmanın ölçüsü nedir?..

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet