Gazozda (gazlı içeceklerde) bulunan alkol ve alkol üreten besinler hakkında bilgi verir misiniz?

-  İçinde alkol bulunan her içecek / meşrubat haram mıdır? 
- Gazozda tespit edilen alkolün hükmü nedir?
- Coca colanın durumu nedir?
- Kola (cola) içmek caiz midir?
- Bir büyük ve güvenilir sandığım üretici firma, gazoza alkol konmasa bile, zamanla içinde etanol, yani etil alkolün oluşacağını yazmış. Bu durumun diğer içecek ve gıdalarda da oluşabileceğini belirtmiş. Örneğin meyve sularında, turşuda da oluşabilir, denmiş. Bu konuyla ilgili aydınlatırsanız memnun olurum.

Değerli kardeşimiz,

İçinde alkol tesbit edilen her içeceğe ya da yiyeceğe haram diyemeyiz.

Örneğin, etil alkol doğal olarak meyve ve sebzelerde bulunur. Zira, meyve ve sebzeler olgunlaştıkça oluşan fermantasyon sırasında yan ürün olarak belirli oranlarda etil alkol ortaya çıkar. Gıda ve içecek sektöründe kullanılan doğal aromaların birçoğunda doğal olarak oluşmuş etil alkol mevcuttur. Bütün dünyada gıda regülasyonlarında etil alkolün belirli oranlarda yer alması doğal kabul edilmektedir.

Yiyecek ve içeceklerde bulunan etil alkol miktarı belli bir oranı geçmemelidir. Bu hüküm meyve suları tebliğinde bulunmaktadır. Nedeni de içinde karbonhidrat bulunan gıdalarda bir süre sonra doğal olarak alkolün oluşmasıdır. Bu, gıdanın kimyası gereğidir. Gıda Tebliğinde beş gram sınırının konulmasını, "bu değerin altındaki miktarların kendiliğinden oluşum nedeniyle üründe bulunabileceğini göz önünde bulundurmak" diye açıklanıyor.

Gıda ve içecek üretiminde kullanılan doğal aromaların birçoğunda, meyveden ve sebzeden kaynaklanan doğal alkolün bulunduğu bilinmektedir. Bu da nihai ürün olan gazozun on binde beş oranında alkol içermesinin nedenidir. Gazozlara yaptırılan analizler, ekmek, ayran, yoğurt, meyve sebzeler, boza, kefir ve daha birçok gıdaya yapılmış olsaydı, gene aynı sonuçların ortaya çıkacağı açıkça görülecekti. Bu nedenle içinde alkol bulunan her içeceğin haram olmasını söylemek doğru değildir.

Ancak işin bilinmeyen bir yönü vardır; o da içeceklerin içine çözücü olarak katılanların ne olduğudur?

Bütün gazozlarda tat veya koku verici esanslar kullanılır. Bu esanslar, yağ cinsinden maddeler olup suda çözünmezler. Bunları suda çözünür hale getirmek için hem su ile hem de yağlarla tam karışabilen (çözünebilen) ara çözücülere ihtiyaç olur. Bu hususta en bol, en ucuz ve en yaygın olarak kullanılan ara çözücü de etil alkoldür. Etil alkol bunun için gazozların terkibine girer. Kimya bilimi açısından bunun biraz daha açıklaması şöyledir:

Kimyada, "Benzer olanlar, birbiri içinde çözünür." kaidesi vardır. En mühim ve en çok kullanılan çözücü de su olduğundan, suyun dışındaki bütün çözücülerde hidrofil (suyu seven, su ile tam karışan) ve hidrofob (suyu sevmeyen su ile tam olarak karışmayan) olarak ikiye ayrılır. Moleküllerinde hidrofil bulunduran maddeler su ile hidrofil assosiasyon yaparak berrak bir çözelti verebilir.

Etil alkolden başka, sekerat (sarhoşluk) verici olmayan, sağlığa başka zararı da olmayan ara çözücüler yok mudur?

Vardır. Fakat bunlar etil alkole nispeten daha pahalıdır ve imalatçının bunları seçip kullanmakta bir gayesi ve hassasiyeti yoksa, etil alkolden başkasını kullanmayabilir.

Tat ve koku verici yağ cinsi maddeleri suda çözünür hale getirmek için kullanılan etil alkol, gazoz içinde kimyevi bir değişime uğramaz mı?

Etil alkol, hidrofil ve hidrofob assosiasyon yaparak yağ cinsi maddelerin suda çözülmesini sağlar. Kimyada bunun adı "solvatasyon" olup fiziki bir olaydır. Fiziki olaya giren maddelerin asli mahiyeti genelde değişmez. Bir değişim olsa, bu fevkalade az oranda olabilir.

Bu açıklamalara göre:

1. Mayalama sonucu belli bir oranı aşmayan yiyecek ve içeceklerde olan alkol haram olmaz. Kefir gibi.

2. İçinde doğal olarak alkol bulunan yiyecek ve içecekleri yemek de helaldir. Meyveler gibi.

3. İçine çözelti olarak alkol katılanları ilaç ve tedavi maksadı olmaksızın kullanmak ise dinen sakıncalıdır. Çözücü olarak katılan alkol ise, bu alkol değişikliğe uğramadığı için o içeceği içmek helal olmaz. Eğer alkol dışında helal bir çözücü kullanıldıysa helal olur.

Sonuç olarak:

Yiyecek ve içeceklerde temel kural, haramlığı kesinleşinceye kadar helal kabul edilmesidir. Bu nedenle haram olduğu kesinleşince haram olur. Şüphelilerden ise her zaman kaçınmak daha hayırlıdır.

Herhangi bir meşrubatın terkibini incelemek ve içine çözücü olarak da alkol konulup konulmadığını belirlemek gerekir. Bazı gazozcular, gazozun içine konulan esansın suya karışmasını temin için, kullanılan maddenin pahalılığı veya bulunmaması sebebiyle bunu etil alkolle yapmaktadırlar. Bu husustaki hüküm, gazozdan gazoza ve hatta imal eden şahsın dindarlığına göre değişmektedir. Verilecek hükümde bahsi geçen hususların bilinmesi lâzımdır.

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet