Ölen kadının cenazesini ve vücut temizliğini kocası yapabilir mi?

Değerli kardeşimiz,

Genel olarak cenazelerde erkeği erkek, kadını da kadın yı­kar. Karı ve kocanın birbirini yıkamaları hususuna ge­lince:

Kadının, ölü kocasını yıkaması ittifakla caizdir. Nitekim Hz. Âişe (ra)'nin:

"Geçmişi geri getirmek mümkün olsaydı Hz. Peygamber (asm)'i ancak hanımları yıkarlardı."

dediği rivayet edilmiştir.(1)

Ashab-ı Kiramdan Hz. Ebu Bekir (v. 13/634) ve Ebu Mûse'l-Eş'ari (v. 44/664), cenazelerini kendi hanımla­rının yıkamalarını vasiyyet etmişler ve hanımları kendilerini yıkamışlardır.

Talâk-ı Ric'î ile boşanmış olan kadın da iddeti içerisinde vefat eden kocasını yıkayabilir. Fakat talâk-ı ba'in (2) ile boşanmış olanın, kocasını yıkaması caiz ol­maz. Bu hususta muteber olan, yıkama anındaki durum­dur.

Binaenaleyh mutlak câriye, ümmü'l-veled, müdebbere ve mükâtebe edilmiş olanların, efendilerinin ölüsü­nü yıkamaları caiz olmaz. Çünkü ölümle mülkiyet sona erdiğinden mutlak cariye vereseye intikal etmiş; diğer­leri de hürriyetlerine kavuşmuşlardır. Başkasına intikal etmiş ya da hür olmuş kadınların eski efendilerini yıkamalan ise caiz olmaz.(3)

Erkeğin karısının cenazesini yıkayıp yıkayamayacağı hususu ise müctehidler arasında ihtilaflıdır.

Hanefiler, kadın vefat edince kocanın iddeti olmadığı için evliliğin sona erdiğini ve kadının, arada nikâh bağı kalmadığından kocasına yabancı olduğunu düşünerek, erke­ğin ölen karısını yıkamasının caiz olmayacağını söyle­mişlerdir. Yalnız yüzüne bakmasına ve el değdirmeden ölüsünü görmesine cevaz vermişlerdir.(4)

İmam Şafi (5) ve diğer fakihlerin çoğu, kocanın da ölmüş olan karısını yıkayabileceği hükmünü benimsemişlerdir. Delilleri, Hz. Ali (ra)'nin Hz. Fâtıma (ra)'yı yıkamış olması ve Hz. Peygamber (asm)'in de Hz. Âişe (ra) validemize:

"Benden önce ölürsen seni ben yıkar ve kefenlerim." buyurmasıdır.(6)

Hanefiler bu haberdeki durumun hususi olduğunu belirterek, yıka­yacak başka kimse bulunmasa bile kadını kocası yıkayamaz, ancak teyemmüm verir demişlerdir.

Teyemmüm, aynen abdest almak için yapılan te­yemmüm gibidir ki, ölüyü yıkamak kabil olmadığı za­man teyemmüm kâfi gelir. (7) Bu da erkekler arasında bir kadın vefat edip de yıkayacak -velev gayr-i müslim de olsa- kadın bulunmadığı, yahut kadınlar arasında bir er­kek vefat edip de yıkayacak erkek bulunmadığı ya da su bulunmadığı veya bulunup da ancak sağ olanların hayatî ihtiyaçlarına yetecek kadar olduğu zaman söz konusu olur. Böyle hallerde ölüye teyemmüm verilir ki, zaruret sebebiyle, erkeğe kadın, ya da kadına erkek teyemmüm verirken eğer mahremi değilse, yabancı ise çıplak elini dokundurmadan teyemmüm ettirecektir.(8)

İman Şafi'î ve İmam Mâlik'e göre ise erkekler arasında vefat eden kadının mahremi varsa kendisini yıkar.(9)

Dipnotlar:

1) S. Sabık F. Sûnne, I / 517
2) Talak-ı Ric'i: Hanımıyla evlilik münâsebeti yaptıktan sonra aralarını ayırmayı gerektiren, yani nikâhlarını geçersiz kılacak bir durum olmaksızın, erkeğin karısını bir talakla boşamasıdır. Talak-ı Bain: Evlilikten sonra ya evliliklerinin devamına şer'an imkân olmayacak bir durumun meydana gel­mesi sebebiyle birbirinden ayrılan, ya da erkeğin üç talakla boşaması sebebiyle meydana gelen boşanmadır. (Bilmen, Ö.N. Hukuku Islâmiyye ve Isülahâü F. Kamusu, II/175, İst. 1968
3) İbn Âbidin
4) lbn Âbidin
5) İbnü'l-Hümâm
6) S. Sabık F. Sûnne, I / 576.
7) Muhammed Hamidullah, Terc. Kemal Kuşçu, İslama Giriş, s. 290 İst. 1973.
8) İbn Âbidin
9) S. Sabık F. Sûnne, I / 516.

(Doç Dr. Süleyman Toprak, Kabir Hayatı)

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet