Kozmopolitizm (ulusal özelliklerini, benliğini yitirmiş,..) İslam'a uygun mu? Dinimizce kozmoplolit olmak caiz mi?..

Değerli kardeşimiz,

Kozmopolitizm, eski Yunanca’da “evren” ya da “dünya” anlamına gelen kosmos ile “yurttaş” anlamındaki polites’ten türetilmiş terim: “dünya yurttaşlığı”. İnsanın ya da bireyin ‘ulus” olarak tüm bir insanlığı, “vatan” olarak da tüm bir evreni görmesi gerektiğini savunan görüş; insanın kendisini evrenin bir yurttaşı olarak saymanı gerektiğini öne süren, “insanlık ulusçuluğu” ‘ile “evren yurttaşlığı” anlayışlarına ülküselleştirip benimseyen öğreti.(1)

Kozmopolitizme tamamen doğru veya tamamen yanlış demek doğru olmaz. İslam'a uygun yönleri olduğu gibi, ona uymayan yönleri de vardır. Konuyu buna göre değerlendirmelidir.

Kendi inançlarını, bilincini, kişiliğini, ruhunu ve kültürünü koruyarak, onurla temsil ederek, dünyaya, küreselliğe açık olmakla; inançlarını, bilincini, kişiliğini, ruhunu ve onurunu kaybederek dünyaya / küreselliğe açık olmak kuşkusuz birbirinden çok farklı şeylerdir.

Küresellik temelinde yaşanan kültürel, siyasal, ekonomik gelişmeler, yerel hassasiyetlere, ilgilere, taleplere tamamen yabancıdır. İdeolojik kozmopolitizm ulusaşırı şirketlere, siyaset ve ekonomi seçkinlerine hitap ediyor, insanlığa değil.

Dünya yurttaşlığı manasına gelen kozmopolitizmin tamamıyla kabul edilmesi demek, beşer kaynaklı bir felsefeyi, vahiy kaynaklı İslami yaşayışa hakim kılmaktır ki mutlak manda kozmopolitizmi kabul etmek İslam'a uygun olmaz. Ama bütün insanlara yardım etme ve şefkat gösterme, ezilmiş toplumları güçlü toplumların tasallutundan koruma, bütün dünyayı hatta kainatı Allah'ın insana vatan olarak sunmasını düşünme manasında kozmopolitizmin bazı yönleri kabul edilebilir.

Ama halihazırdaki anlayış ve uygulama böyle değildir. Bu günkü anlayış ve uygulama; yereli küresele, tikeli evrensele karşı korumaya yönelik tüm iyi niyet ve girişimlere rağmen, güçlünün gücüne güç kattığı dünya sistemleri çözümlemesinin ve hep kendine yontan Batılı modernlik tasarısının doğrudan uzantısı olan bir küreselleşme anlayışı.(2)

Dipnotlar:

(1) bk. A.Baki Güçlü; Erkan Uzun; Serkan Uzun, Felsefe Sözlüğü, Bilim ve Sanat Yayınları.

(2) bk. a.g.e.

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet