Faiz, parayı kiralamak olduğuna göre, neden haramdır? Paramızı bankaya yatırıp bundan faiz geliri elde etmenin haram olduğunu yazmışsınız. Ancak bence mevduat olayı "parayı kiraya vermek" anlamına gelir. Bu işlemde banka da memnun, veren de...

Değerli kardeşimiz,

Kira ve faiz:

Kiraya ilişkin açık bir ifade olmadığı için bu konu ile ilgili sorunlar, İslâmî yasaların tarih süreci içersinde uygulanışı incelenerek çözümlenecektir. İslâmî yasalar açısından soruna bakılırsa, kira ödemenin İslâm'ın ana ekonomik ilkeleri ile uzlaşmaz bir yanının olmadığı görülür. Çünkü kira ile faiz arasında çok büyük fark vardır. Ama dıştan, iyice incelemeden soruna bakılırsa faiz kiranın birbirinden farklı olmadığı sanılabilir. Denilebilir ki, kira, toprak veya malın sağladığı bir kazançtır. Buna karşılık faiz de, mal veya aktife dönüştürülme potansiyeli olan sermayenin sağladığı bir gelirdir. Buna karşılık şu tez ileri sürülüyor:

«Toprağa sahip olma hakkı, kiraya vermek konusunda, toprak sahibine sınırsız haklar vermediği gibi, para sahibi olma hakkı da para sahibine onu tefecilikte kullanma hakkını vermez. Benzer görünüme rağmen bir çok yönden, hem muamele hem gelir bakımından kira ile faiz birbirinden ayrılırlar.

İlk önce, kira, bir girişimin, atılmış olan ilk adımın sonucudur. Belirli bir değer yaratma işlemi sonrasının ürünüdür kira. Mal sahibi, kiraya verdikten sonra, malı ile ilişkisini sürdürmekte ve kira süresince kiracının malı kullanmasıyla ilgilenmektedir. Fakat faiz konusunda durum farklıdır. Burada, ödünç veren, paranın kullanılma tarzı ve yeti ile ilgilenmez. Onun için önemli olan, ana paranın, ipotek ve faizin, kefaletle, sağlama bağlanmasıdır.

İkinci husus şudur: Kira durumunda bir değer kazanmak için üretken bir çaba harcamak zorunludur. Çünkü para sahibi parasını mala çevirmek veya aktifleştirmekle ekonomik bir çaba göstermektedir. Böylece, teşebbüs faktörü, bir mal ve hizmet üretiminde olduğu kadar, canlı ve hareketlidir. Ama faizde durum böyle değildir. Hatta kimi zaman değer yaratan bir işlemi geciktirmektedir.

Üçüncü husus: Kira durumunda, kiraya vereceği malın konusunu, büyüklüğünü ve yararlılığını sermaye sahibi saptamaktadır. Bu yüzden, malın kullanım yeri ve amacı belirlidir. Halbuki faizde durum böyle değildir. Paranın asıl sahibi, parasının, ekonomik olarak, yararlı bir alanda kullanıp kullanılmamasıyla ilgilenmemektedir. Bu yüzden sermaye, kötüye kullanılabilmektedir.

Dördüncü husus: Bir bakıma kira, maliyet fiatına katılmamaktadır. " Buğday fiatı, kira ödendiği için yüksek değil, tersine fiat yüksek olduğu için kira ödenir. " Faizse fiata katılmakta, üretim prosesini geciktirmekte ve tüketiciyi büyük bir sarsıntıya uğratmaktadır.

Beşinci husus: Kirada kâr olasılığı kadar zarar etme olasılığı da vardır. Bu bakımdan, sermayenin kira getirici işlerde kullanılması, zamanını boşuna harcayan aylak bir sınıfı ortaya çıkarmaz. Faizde ise zarar etme olasılığı yoksul yapan bir öğedir bu, ve de toplumda parazit bir sınıfın ortaya çıkmasına yol açmaktadır.

Son bir nokta da şudur: Sermayenin mal veya aktife çevrilmesi ve çevrilebilirliği doğru bir saptamadır. Ne var ki, bu işlem, kullanıcının isteğine bırakılmaktadır. Yani üretim aracı para, faizle, ödünç alanın eline veriliyor. Halbuki kira durumunda sermayenin kullanım yetkisi mala çevirme para sahibindedir, aktifleşen malı kullananda değildir.

Sorunun özünde yatan gerçek şudur: Mal veya aktifler üzerinden alınan kira ile, daha çok, ücret, maaş ve kâr arasında bir benzerlik vardır. Sermaye üzerinden alınan faizle hiç benzerliği yoktur kiranın.

İlave bilgi için tıklayınız:

Faiz neden haramdır?..

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet