Hz. Danyal hakkında bilgi verir misiniz?

Soran : Sorularlaislami...

Tarih: 09.06.2011 - 00:00 | Güncelleme: 17.04.2024 - 15:28

Cevap

Değerli kardeşimiz,

Yüz yirmi binden fazla peygamber gönderilmiştir. Bunların sadece yirmi beş tanesinin ismi Kur'an-ı Kerim'de geçmektedir.

Danyal b.Hızkıl'ül 'asgar(1), Peygamber oğullarından(2), Süleyrnan b.Dâvud Aleyhisselamların soyundandı.(3)

Danyal Aleyhisselamın Resul Olmayan Bir Nebi (Peygamber) Oluşu

Hz. Ali (ra), Danyal Aleyhisselâm hakkında: "O, Resul olmayan bir Nebî idi." demiştir.(4)

Danyal Aleyhisselâmın Esir Edilerek Babile Götürülüşü:

Bâbil hükümdarı Buhtunnassar'ın, Beytülmakdis'i, yıkarak İsrailoğullarının çocukları arasından seçip kumandanlarına paylaştırdığı(5) esir çocuklar arasında Danyal Aleyhisselâm da, bulunuyordu.(6)

Danyal Aleyhisselâmla Üç Arkadaşının Zindana Atılışı

Bâbil halkı, Buhtunnassar'a başvurarak;

"İsrailoğullarından esir edilen şu çocukları, bize vermeni, senden istemiştik. Sen de onları, bize vermiştin. Vallahi, onlar, bizim yanımızda olalıdanberi, kadınlarımızın, bizi tanımadıklarını, onlarla ilgilendiklerini ve yüzlerini, onlara çevirdiklerini görüyoruz. O çocukları, ya bizim aramızdan çıkar, al ya da onları, öldür!"

dediler. Buhtunnassar:

"İçinizden, her kim, elindekini öldürmek isterse, öldürsün!" dedi.

Öldürülmek üzere çıkarılıp sağ bırakılmaları için, Allaha, yalvarmaları üzerine, Buhtunnassar tarafından sağ bırakılan Danyal Aleyhisselâmla Hananya, Azarya ve Mişaye(7) Bâbil Zindanına atılmışlardı.(8)

O sırada, Buhtunnassar; bir rüya görmüş(9), fakat, gördüğü rü'yada görüp de, kendisini şaşırtan şeyi unutmuştu.(10) Buhtunnassar, gördüğü rü'yadan, korkmuştu. Sihirbazlarla kâhinlerden, bunun, yorumunu sormuşsa da, onlar, yoramamışlardı.

Danyal Aleyhisselâm, arkadaşlarıyla birlikte zindanda bulundukları sırada, bunu, işitti.

Zindancı; Danyal Aleyhisselâmın hal ve gidişatındaki güzelliği ve doğruluğunu görüp hoşuna gitmekte ve kendisine sevgi göstermekte idi.

Danyal Aleyhisselâm, ona:

"Sen, bana bir iyilik yap: Sahibinizin katında aracı ol da, görmüş olduğu rüyayı, ona yorayım." dedi.

Zindancı, gidip Danyal Aleyhisselâmın dileğini, Buhtunnassar'a haber verdi.(11) Bunun üzerine, Buhtunnassar, Peygamber oğullarından(12) Danyal Aleyhisselâmla üç arkadaşını huzuruna çağırdı.(13)

Buhtunnassar'ın önünde, ona, secde etmedikçe, hiç kimse duramazdı. Fakat, Danyal Aleyhisselâm, onun önünde secde etmeksizin ayakta durdu.

Buhtunnassar, ona:

"Seni, bana, secdeden alıkoyan nedir?" diye sordu.

Danyal Aleyhisselâm:

"Benim bir Rabb'im var ki, bana, ilim ve hikmet verdi. Kendisinden başkasına secde etmememi de bana, emretti. Ben, kendisinden başkasına secde edersem, onun, bana verdiği ilmi, benden çekip almasından ve beni, helak etmesinden korkarım!" dedi.

Buhtunnassar; Danyal Aleyhisselâmın verdiği cevaba hayret etti ve:

"Evet! Secde yapma! Sen, ahdine vefa etmekle, çok iyi etmiş ve sana verilen ilmin şerefini yükseltmiş, gözetmiş oluyorsun." dedikten sonra: "Sende, şu gördüğüm rüyanın ilmi ve yorumu var mıdır?" diye sordu.

Danyal Aleyhisselâm: "Evet!" dedi.(14) Buhtunnassar:

"Görmüş olduğum rüyayı, sonra, bana isabet eden bir şeyden dolayı, unuttuğum, beni hayrette bırakan o şeyin ne olduğunu, bana, haber verinizi." dedi.

Danyal Aleyhisselâmla arkadaşları:

"Sen, o rüyayı, bize haber ver de, biz, sana, onun yorumunu, haber verelim." dediler.

Buhtunnassar:

"Ben, onu yorumlayamıyorum.(15) Eğer, siz, bana, onu, onun yorumunu, haber vermezseniz, omuz kemiklerinizi, sökeceğim!" dedi.

Danyal Aleyhisselâmla üç arkadaşı, Buhtunnassar'ın huzurundan çıktılar. Allah'a, dua ettiler. Tazarru ve niyazda bulundular.(16) Kendilerine, yardım etmesini(17), sorulan şeyin öğretilmesini, dilediler. Yüce Allah da onlara, sorulan şeyi öğretti. Onlar, hemen Buhtunnassar'ın huzuruna vardılar. Ona:

"Sen, bir heykel görmüşsün!" dediler.

Buhtunnassar:

"Doğru söylediniz!" dedi.

Danyal Aleyhisselâm ve arkadaşları:

"O heykelin iki ayağı ve iki bacağı seramikten; iki dizi ve iki baldırı bakırdan; karnı gümüşten; göğsü altından; başı ve boynu demirdendi!" dediler.(18)

Buhtunnassar:

"Doğru söylediniz!" dedi. (19)

Danyal Aleyhisselâmla arkadaşları:

"Sen, onu, hayretle seyredip durduğun sırada, Allah, onun üzerine, gökten, bir kaya saldı da onu, ufatıverdi! İşte, sana, rüyanı unutturan da bu idi." dediler.

Buhtunnassar:

"Doğru söylediniz!" dedi ve: "Peki, bu rüyanın yorumu, nedir?" diye sordu.

Danyal Aleyhisselâmla arkadaşları:

"Bu rüyanın yorumu, şöyledir: Sana, kralların kudret ve tasarruf durumları gösterilmiştir ki, onlardan, bazısının kudret ve tasarrufu, bazısından daha gevşek ve yumuşaktı. Bazısının, kudret ve tasarrufu, bazısından daha güzeldi. Bazısının kudret ve tasarrufu da, bazısından daha sert ve katı idi. İlk kudret ve tasarruf: Seramik olup o, kudret ve tasarrufun en zaifi ve gevşeğidir."

"Sonra, onun üstünde bakır olup o, öncekinden daha üstün ve daha serttir. Sonra, bakırın üstünde gümüş olup o, bakırdan daha üstün ve daha güzeldir. Sonra, gümüşün üstünde altun olup o, gümüşten daha güzel ve daha üstündür."

"En üstünde bulunan demir, senin kudret ve tasarrufundur ki, o, hükümdarların en katısı ve kendisinden önce olanların en kudretlisidir."(20)

"Senin görmüş olduğun ve üzerine, gökten Allah'ın salıp heykeli yere seren kaya ise, Allah'ın, (semâdan indireceği Kitapla) ahir zamanda(21) göndereceği bir Peygamberdir ki, o, hepsini ufatacak, emir, onun olacak, ona, varıp dayanacaktır!" dediler.(22)

Danyal Aleyhisselâmın Buhtunnassar Katında Yüksek Bir İtibar Kazanışı:

Danyal Aleyhisselâm; Buhtunnassar'ın rüyasını(23), haber verdiği(24) ve yorduğu zaman(25), Buhtunnassar, ona ve onun arkadaşlarına, çok ikram etti. Danyal Aleyhiselâmı, sık sık, huzuruna kabul eder(26), yapacağı işleri, ona(27) ve onun arkadaşlarına(28) danışırdı.(29) Danyal Aleyhisselâmı, üstün mevkilere getirdi.(30)

Danyal Aleyhisselâm, Buhtunnassar'ın yanında, insanların en şereflisi ve en sevgilisi olmuştu.(31)

Danyal Aleyhisselâm'ın Buhtunnassar'dan Sonraki Durumu

Rivayete göre: Buhtunnassar'la onun daha üstü olan Büyük kıral Lührasp öldükten sonra, yerine, Beştasp b.Lührasp geçmişti.

Beştasp; Şam ülkesinin harap bir halde bulunduğunu(32), Filistin toprağında vahşî, yırtıcı hayvanların çoğaldığını (33) ve orada, insanlardan hiç kimse kalmadığını işitince:

"Babil toprağında bulunan İsrailoğullarından, Şam'a dönmek isteyen kimseler, dönsün!" diye nida ettirmiş, Dâvud oğulları Hanedanından bir zatı da onların üzerine kıral yaparak kendisine, Beytülmakdis'i imâr etmesini (34) ve Beytül-makdis Mescid'ini yapmasını emretmişti.(35)

Diğer rivayete göre;

İran hükümdarı Behmen, Babil Valisi Ahşu Yereş'e yazı yazarak, İsrailoğullarına yumuşak davranmasını, kendilerinin, istedikleri yerlere gönderilmelerine, memleketlerine dönmelerine müsâade edilmesini ve kendilerinin seçecekleri kimseyi, başlarına koymasını emretmişti.(36)

Danyal Aleyhisselâm'la Hananya, Azarya ve Mişayel, Beytülmakdis'e gitmek için Ahşu Yereş'ten izin istemiş idiyseler de, izin vermeğe yanaşmamış(37) ve:

"Benim yanımda, sizin gibi, bin peygamber bulunsa, ben, sağ oldukça, onlardan, bir tanesini bile, yanımdan ayırmam." demiş(38), Danyal Aleyhisselâmı, devletin kadılık işlerile birlikte kendisinin her işini yürütmeğe memur etmişti.

Hattâ, Buhtunnassar'ın, Beytülmakdis'ten aldığı, hazinelerde saklanan her şeyin çıkarılıp Beytülmakdis'i iade edilmesini ve Büytalmakdisin, onunla, yeniden yapılmasını da, ona, emretmiş ve yapılmıştı. (39)

Danyal Aleyhisselâmın Vefatı, Cesedi ve Kabri

Danyal Aleyhiselâm, bir müddet, Bâbil'de oturdu.(40) Bâbil'den ayrıldıktan sonra, Huzistan'ın(41) Sus(42) nahiyesinde kaldı.(43) Orada, vefat etti.(44) Ona ve gönderilen bütün peygamberlere selâm olsun!

Kendisinin cesedi(45) kabri(46) Sus'tadır.(47)

Yüce Allah; Hz. Ömer'in Halifeliği zamanında Sus şehrini, Ebû Mûsâ El Eş'a-rî'nin eliyle feth etti. Ebû Mûsâ, Sus kralı Sabur'u, öldürdü. Sus şehrini, kuşattı. Şehirde bulunan şeyleri, Sabur'un mal ve mülklerini ganimet olarak aldı.

Mal depolarını, dolaşıp onların içinde bulunanları, alırken, bir meydanda, kilitli bir depoya rastladı ki, deponun kilidi, kalayla mühürlenmişti.

Ebû Mûsâ, Sus halkına:

"Bu depoda ne vardır? Ben, onun kilidinin de, kalayla mühürlenmiş olduğunu görüyorum." dedi.

Sus halkı:

"Ey Emîr! Onun içinde, sana yarayacak bir şey yoktur!" dediler.

Ebû Mûsâ:

"Onun içinde ne olduğunu, muhakkak, benim, bilmem lâzım! Deponun kapısını açınız da içinde ne vardır bir bakayım?" dedi.

Kilidi, kırdılar ve kapıyı açtılar. Ebû Mûsâ, depoya girip bakınca: Uzun, havuz gibi oyulmuş bir taş ve içinde de, altun sırma ile dokunmuş bir kefenle kefenlenmiş, başı açık, ölü bir adam gördü!

Ebû Musa da yanında bulunanlar da, ölü zatın boyunun uzunluğuna hayrette kaldılar. Sonra, onlar, onun burnunu, karışladılar. Bir karıştan fazla olduğunu gördüler.

Ebû Mûsâ, Sus halkına:

"Yazıklar olsun size! Kim bu adam?" diye sordu.

Sus halkı:

"Bu adam, Iraklıdır. Irak halkı, yağmurları kesildiği zaman, bununla, tevessül eder, yağmurla sulanmak isterler, yağmurla sulanırlarmış! Iraklıların kuraklığa uğramadıkları sırada, biz, yağmursuzluktan, kuraklığa uğramışız. Iraklılara adam salıp onu vesile kılarak yağmur dileyelim diye bize, onu, yollamalarını, istemişiz. Iraklılar, göndermeğe yanaşmayınca, yanlarında elli adam rehin bırakıp bunu, beldemize getirmiş, kendisile tevessül ederek yağmur dilemiş, yağmurla sulanmışız."

"Kendisini, Iraklılara iade etmemek görüşüne varmışız. Kendisi de ölüm döşeğine düşünceye kadar yanımızda oturmuş ve vefat etmiş. İşte, onun kıssası ve hâli, böyle imiş." dediler.

Bunun üzerine, Ebû Mûsâ, Sus'ta bir müddet oturdu. Hz. Ömer'e bir yazı yazıp Sus şehrinden, Allah'ın, kendilerine nasib ettiği şeyleri haber verdi ve ölü zâtın işini de, yazısında, yazdı.

Yazı, varıp Hz. Ömer, onu, okuyunca, Eshabın Ulularını, yanına çağırdı. Onlara, ölü zat hakkında bir bilgileri olup olmadığını sordu. Onlardan hiç birinde, onun hakkında bir bilgi bulamadı. Ancak, Hz.Ali:

"Bu Zat, Danyal Hakîmdir. Kendisi, Resul olmayan bir Nebîdir. Eski zamanda, Buhtunnassar'ın ve ondan sonraki krallardan bazısının yanında bulunmuştu." dedi ve onun, başından sonuna ve vefatına kadar kıssasını anlattıktan sonra:

"Sahibine (Ebû Musa'ya) yaz! Onun üzerine, cenaze namazını kılmasını ve onu, Sus'luların erişemeyecekleri bir yere gömmesini, kendisine, emret!" dedi.

Hz. Ömer, bunu, Ebû Musa'ya yazdı.(48) Yazısında: "Onu, beyaz Kabatî bezinden kefene sar ve kefene, koku sür. Üzerine, cenaze namazı kıl. Sonra, onu, peygamberlerin gömüldüğü gibi, göm! Malına bak. Onu, Müslümanların Beytülmal'ına koy!" dedi.(49)

Bunun üzerine, Ebû Mûsâ, Sus ırmağının yolunu, başka bir yola çevirip akıtmalarını, Sus halkına emretti. Sonra, Danyal Aleyhisselâmın üzerinde bulunan kefenden başka bir kefene sarılmasını, emretti.

Sonra, yanında bulunan Müslümanlarla birlikte onun cenaze namazını kıldı. Suyu çekilen ırmak yatağının ortasına kabrini kazdırıp, kendisini gömdürdükten sonra, ırmağı eski yoluna çevirterek onun üzerinden akıttı.(50)

Dipnotlar:

1- Ebülfida-Elbidaye vennihaye c.2,s.38,40, İBn.Haldun-Tarih c.2,ks.1,s.107,117
2- Taberî-Tarih c.1,s.289, c.2,s.15.
3- ibn Habîb - Kitabülmuhabber s. 390.
4- Sâlebî - Arais s. 341.
5- Taberi - tarih c. 1, s. 289.
6- ibn Kuteybe Maarif s. 22 - 23, Dineveri el Ahbar S. 23 Taberî Tarih c. 1, s. 289, Salebi Arais s. 335, İbn Esir Kamil c.1, s. 265, Muhyiddin b. Arabî Muhadaratülbrar c. 1, s. 136.
7- Taberi Tarih c.1, s.290.
8- Sâlebî-Arais s.338.
9- Taberi Tarih c.1, s.289, Sâlebî Araisb s. 338, ibn Esir Kamil c.1, s.266.
10- Taberî Tarih c.1, s.289, Esir Kâmil c.1, s.266.
11- Sâlebî Arais s. 338.
12- Taberi Tarih c.1, s.289.
13- Taberî tarih c.1, s.289, ibn Esir c.1, s.266.
14- Sâleî Arais s.338.
15- Taberî Tarih c.1, s.289.
16- Taberî Tarih c.1, s.289-290, ibn Esir Kâmil c.1, s.266.
17- Taberî Tarih c.1, s.289.
18- Taberî Tarih c.1, s.290, İbn Esîr, c.1, s.266.
19- Taberî Tarih c.1, s.290.
20- Taberî Tarih c.1, s.290, Esir Kâmil c.1, s.266.
21- Sâlebî Arais s.339.
22- Taberî Tarih c.1, s.290, ibn Esîr Kâmil c.1, s.266.
23- ibn Kuteybe Maarif s. 22, Sâlebî Arais s.339.
24- Sâlebî Arais s.339.
25- İbn Kuteybe Maarif s.22, Sâlebî Arais s.339.
26- Sâlebî Arais s.339.
27- Sâlebî Arais s.339, ibn. Esîr-Kâmil c.1, s.266-267.
28- İbn. Esîr-Kâmil c.1, s.266-267.
29- Sâlebî Arais s.339, İbn. Esîr-Kâmil c.1, s.266.
30- ibn. Kuteybe-Maarif s.23.
31- Sâlebî Arais s.339.
32- Taberî Tarih c. 1 s.281, Ibn Esîr Kâmil, c.1, s.269, Ebülfida Elbidaye vennihaye c.2, s.42.
33- Taberî Tarih c.1 s.281, Ebülfida Elbidaye vennihaye c.2, s.42.
34- Taberî Tarih c.1 s.281, ibn Esîr Kâmil c.1, s.269, Ebülfida Elbidaye vennihaye c.2, s.42.
35- Taberî Tarih c.1 s.281.
36- Taberî Tarih c.1 s.283, Ibn Haldun Tarih c.2, ks.1, s. 109.
37- Taberî Tarih c.1 s.284, Ibn Esîr Kâmil, c.1, s.268, Ibn Haldun Tarih c.2, ks.1, s.108.
38- Taberî Tarih c.1 s.284, Ibn Esîr Kâmil c.1, s.268.
39- Taberî Tarih c.1 s.284, Ibn Esîr Kâmil c.1, s.269, Ibn Haldun Tarih c.2, ks.1, s.108,109.
40- Şâlebî Arais s.340.
41- İbn Esir kâmil c.1, s.268
42- İbn Kuteybe Maarif s.23. Salebi Arais s.340, İbn Esîr Kâmil c.1, s.268
43- İbn Kuteybe Maarif s.23.
44- Dineverî El'ahbar s.23, Salebi Arais sb.340, İbn Esîr Kâmil c.1, s.268.
45- Dinever! El'ahbar s.48.
46- İbn Kuteybe Maarif s.23, BeyhakiDelâilünübüvvec.1, s.292, Muhyiddinb. ArabîMuhâdaratülebrarc.1, s.136.
47- İbn Kuteybe Maarif s.23, Dineveri El'ahbar s.49, Beyhaki Delâil c.1, s.292, Muhyiddin b. Arabi Muhadaratüleb-rar c.1,
s.136.
48- Sâlebî Arais s.340-341.
49- A. Aliyyülmüttakî Kenzül'ummal c.12, s.482.
50- Sâlebi Arais s.341.