Cehennemde azabın tedricen, sürekli, kademe kademe artmasının sebebi nedir?

- Azaba karşı ülfet geliştirmiş olmak bunun bir sebebi olabilir mi acaba?

Değerli kardeşimiz,

Aşağıdaki ayetlerde azabın artırılacağından söz edilmektedir:

"İnkâr edip de (insanları) Allah yolundan alıkoyanlar var ya, işte onlara, yapmakta oldukları bozgunculuklar sebebiyle, azaplarını kat kat artıracağız." (Nahl, 16/88).

"Tadın! Bundan sonra yalnızca azabınızı arttıracağız." (Nebe, 78/30).

Nahl suresindeki ayette azabın kat kat artırılmasının hikmeti, onların işledikleri iki ayrı isyanlarına karşılıktır. Bunlarından birinci suçları; Allah’ın indirdiği ilahî vahyi inkâr edip küfre sapmaları... İkincisi ise, başka insanları Allah yolundan alıkoymaları... Bu her iki suça karşı ayrı bir azap söz konusudur.(Maverdî; Razî, İbn Kesir, Nesefî, ilgili ayetin tefsiri).

Bu azaplardan biri dünyada diğeri ise ahirette verilen cezalar olduğunu söyleyenler de vardır.(bk. Maverdî, ilgili ayetin tefsiri).

Bir çok tefsirde, bu arttırılan azabın aynı azap cinsinden olmayıp, -zehirlenme, yılan akreplere yem olma, ateşin hararetinden zemheririn dondurucu kısmına atılmak gibi- yepyeni bir azap türü olduğuna işaret edilmiştir.(bk. Taberî, Zemahşerî, Razî, ilgili yer). Bu yorumlara göre, azabın artırılması bir alışkanlık peyda etmeye yönelik olduğunu gösterecek bir ipucu yakalamak zordur.

Azabın gittikçe artacağından söz eden bir diğer ayet de -yukarıda da meali verilen- “Tadın! Bundan sonra yalnızca azabınızı arttıracağız.” (Nebe, 78/30) ayetidir. Abdullah b. Amr b. As’ın şöyle dediği rivayet edilmektedir:

“Cehenneme giren kâfirler hakkında -ve onlara hitaben seslendirilen- bu ayetten daha şiddetli bir ayetin ifadesi söz konusu değildir. Çünkü bu ayette onların gittikçe artan bir azapla karşılaşacaklarını ifade edilmektedir.” (bk. Taberî, İbn Kesir, ilgili yer).

Şunu unutmamak gerekir ki, insanların azabından bahseden bütün ayetlerde, cezanın çekilmesi adalet açısından gerekli olan bir süreç için söz konudur. İbn Arabî ve Bediüzzaman Hazretleri gibi bazı alimlerin “Sonsuz ilahî rahmetin sonucu olarak cehennemde bir azalma, bir ülfet, bir alışkanlık söz konusu olabileceğine...” dair yorumları, “cezaen vifaka” denilen cezanın suç oranıyla örtüşen sürecinin bitiminden sonraki merhaleye aittir. Bu sürecin veya süreçlerin ne kadar süreceğini Allah’tan başka kimse bilemez...

İlave bilgi için tıklayınız:

- Kafirlerin ebedi cehennemde kalması nasıl adalet olur?

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet