Evlenilecek eşlerde aranan vasıflar nelerdir?

- Namaz kılmayan kişi ile evlenilir mi?

Değerli kardeşimiz,

Erkeğin, evleneceği kızı seçmesi, kız velisinin de damat adayını seçmek için dikkatli davranması, kurulacak yuvanın selâmeti ve doğacak çocukların sıhhati ve terbiyesi açısından çok mühimdir. Gelin ve damat namzetlerinin tayininde dikkatli olunmasını tavsiye eden Sevgili Peygamberimiz (asm),

"İnsanlar iyilik ve kötülükte madenler gibidir..."(1)

buyurarak bizleri ihtiyata davet etmektedir. Hz. Ömer (ra), kendisine çocuğun babası üzerindeki hakkını soran bir oğluna şu üç şeyi sayar:

"Temiz ve iyi ahlâklı bir anne seç, güzel bir isim koy ve ona Kur'ân öğret."(2)

Her şeyden önce, evlilikte esas maksat hayırlı bir neslin vücuda gelmesidir; insanın bazı muhtemel günahlara girmesine mani olması ve düzenli bir hayata kavuşması için de ayrıca ehemmiyeti vardır. Yoksa sırf nefsin arzusundan kaynaklanan ve sadece geçici bazı zevklerin tatmini düşüncesine dayanan bir teşebbüsün, ilerisi için devamlı bir rahatsızlık unsuru olacağı şüphesizdir. 

İmam-ı Gazali dinimizin bu husustaki prensiplerini sayarken ilk iki maddeye şu iki maddeye dikkat çekmiştir:

1) Dindarlık,
2) Güzel ahlâkı.(3) 

Aile yuvasının ileride bozulmaması için eşler arasındaki denklik büyük ehemmiyet arz etmektedir. Dindar bir kız ile hevaî bir erkeğin denk olmayacağı muhakkaktır. Böyle bir evliliğin ileride bozulma ihtimali kuvvetlidir. Çünkü dünyaları ayrı iki insan arasında uyumun sağlanması çok defa mümkün olmamaktadır.

Aynı şekilde, dindar bir erkeğin, dindar olmayan, davranış ve hareketlerini İlâhî emirlere göre tanzim etmeyen bir kadınla evlenmesi ve hayat arkadaşlığı kurması, beraberinde pekçok problem getirdiği gibi, böyle bir yuvanın da devamı zor olur. İşte İslâmiyet, sonradan olabilecek hadiseleri önceden tedbir olarak engellemektedir. Böylece cemiyet nizamını sağlam esaslar üzerinde devam ettirmektedir. 

Bu hususa dikkatimizi çeken Peygamberimiz (a.s.m.) mü'minlere şu tavsiyede bulunur: 

"Kadınlarla dört hasletleri için evlenilir: Malı için, asaleti için, güzelliği için ve dini için. Sen dindar olanı tercih et, mesut olursun."(4) 

Kadının diğer vasıfları yanında, bilhassa dinî cihetine ağırlık verilmesi bir Peygamber tavsiyesidir. Dolayısıyla, Müslümanın da göz önüne alması gereken en hayatî noktadır. 

Peygamberimiz (asm), Hz. Ömer (ra)'in "İhtiyacımızı gidermek için ne gibi mal elde edelim?" diye sorması üzerine, şu tavsiyede bulunurlar:

"Malın en faziletlisi zikreden bir dil, şükreden bir kalp ve ahireti ile ilgili (İslâmî hizmetlerde) ona yardım eden imanlı bir hanım."(5) 

Kocasına İslâmî hizmetlerde destek olan hanımı, Peygamberimiz (asm), dünya servetinin en mühimlerinden birisi saymıştır. 

Bu noktadan sık sık ikazlarda bulunan Peygamberimiz (asm) şu sözlerinde daha da dikkatli davranılmasını istemektedir:

"Kadınları (sırf) güzellikleri için nikahlamayınız, çünkü onların güzellikleri onları tehlikeye atabilir. (Sadece) malları için de nikahlamayınız. Çünkü mallar onları azdırabilir. Dindar olanını nikahlayın. Şüphesiz, burnunun bir kısmı kesik, kulağı delik ve teni siyah dindar bir cariye, dindar olmayan bir kadından efdaldir." 

Evlenecek kadında dindar olma şartı arandığı gibi, kız velîsinin de erkekte öncelikle dinî tarafını araması bir vazifedir. Kızlarını verecekleri adamda sadece güzellik, zenginlik ve makam gibi üstünlükler arayıp, dinî cihetine itibar etmeyen kimseler, bozgunculuğa ve fitneye meydan vermiş olurlar. 

Kızının talipleri olan bir adam Hasan-ı Basrî'ye gelerek "Kızımı nasıl bir kimseye vereyim?" diye fikrini sorar. Hasan-ı Basrî de "Allah'tan korkan bir adama ver. Çünkü böyle bir kimse kızını severse ona iyilikte bulunur, şayet ondan nefret duyacak olsa zulmetmez." buyururlar.(6) 

"Şer'an, koca karıya küfüv olmalı, yani birbirine münasip olmalı." diyen Bediüzzaman Hazretleri de devamında, "Bu küfüv ve denk olmak, en mühimmi diyanet noktasındadır. Ne mutlu o kocaya ki, kadınının diyanetine bakıp taklit eder, refikasını hayat-ı ebediyede kaybetmemek için mütedeyyin olur. Bahtiyardır o kadın ki, kocasının diyanetine bakıp 'Ebedî arkadaşımı kaybetmeyeyim' diye takvaya girer." demektedir.(7) 

Her iki taraf dindarlık cihetini nazara aldıktan sonra, tabiî olarak, diğer yönlere de ehemmiyetine göre yer verir. Kadında aranan başka bir vasıf da iyi huylu ve temiz ahlâklı olmasıdır. Zaten dinî hayatına dikkat eden kadınların ekserisi, İslâm ahlâkını yaşamaya çalışacaktır. 

Kadının erkek hakkında fikir ve tercihi de unutulmamalı, ihmal edilmemelidir. Çünkü ömür boyu sürecek ve sonsuz hayatta da devam edecek bir beraberlik olacaktır. 

Dikkate alınması gereken diğer bir husus da, kadının mehrinin az olmasıdır. Yani fazla masrafa yol açmayan bir çevreden alınmasıdır. Bugün hâlâ bazı bölgelerimizde bir cahiliye âdeti olan başlık parası, nikâh yolunun kapanmasına sebep olmaktadır.

İslâm âlimleri, hayırlı ve faziletli bir namzetin fakirliğinin karı-koca arasındaki denklige mâni ve nikâha zarar veren bir durum olmadığını açıklamaktadırlar. O halde, eşler arasında karşılıklı rıza olduktan sonra, zenginlik ve fakirlik noktasındaki bir dengesizlik, evliliğe ciddî bir engel teşkil etmez. 

Bunun yanında, dindarlığı ve ahlâkı istenen vasıfta olduktan sonra, kadının zengin bir aileden olması, malî cihetten yeterli bulunması da ayrı bir tercih sebebi olabilir. Hadiste de bu şık ayrı bir hususiyet olarak zikredilmiştir. 

Dipnotlar: 

1. Müsned, 2: 539.
2. Terbiyetü'l-Evlâd, 1: 38.
3. ihya, 2: 38.
4. İbni Mâce, Nikâh: 6.
5. Tirmizî, Tefsirü'l-Kur'ân.- 48, IbnİMâce, Nikâh: 5.
6. İhya, 2: 43.
7. Lem'alar, s. 186. 

(Mehmet Paksu, Kadın, Aile, Hayat, Nesil Yayınları)

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet