Ezanın uzatılarak okunmasında ölçü nedir, ezandan ölüler istifade edebilir mi?

Ezan cümlelerinin sonlarının dört eliften fazla uzatılması caizdir.

Ezan ve kamette müezzin ayakta kıbleye doğru yönelir. "Hayye ale's-salâh" derken sağa, "Hayye ale'l-felâh" derken sola döner. Ezanı minareden okuyorsa, sağ taraftan sol tarafa doğru dolaşarak okur. Sesinin gür çıkması için iki parmağıyla veya eliyle kulağını kapatır.

Ezan ve kametin sözleri sırasınca ve tertibe göre okunmalıdır. Tertipsiz olarak okunan ezan ve kamet yeterli sayılmakla birlikte, iade edilmesinin daha iyi olacağı söylenmiştir.

Ezanda esas olan ilandır.

Ezan okunurken her cümle arasında biraz bekleme yapılır ve ikinci cümlelerde ses biraz daha yükseltilir. Buna teressül veya irtisâl denilir. Kamet ise duraklama yapmaksızın seri okunur. Buna da "hadır" denilir.

Teressül, mühlet vermektir. Yani müezzin, ezan okurken iki cümle arasına, okuduğu cümle kadar bir susma aralığı koymalıdır. Yalnız bu sükût iki tekbir arasında değil de iki tekbirden sonraki cümleler arasında yapılmalıdır.

Kelimeleri bir harf veya hareke ekleyerek değiştirmeyecek şekilde teğannî ile ezan okumak güzeldir. Kelimeler değiştirildiği takdirde teğannî ile ezan okumak caiz görülmemiştir. (bk. Dört Mezhebe Göre İslam Fıkhı, Ahmet Ceziri, 1/211)

Diğer taraftan, ezanı yüksek bir yerde okuyup sesi de yükselterek, komşulara duyurmak ve kendine de meşakkat vermemek sünnettir.

Nitekim,

"Müezzinin sesinin ulaştığı son hudud içerisinde, onun sesini duyan hiçbir cin, hiçbir insan ve hiçbir şey yoktur ki, kıyamet gününde o müzzine şahitlik etmesin.” (bk. Buhârî, Ezân 5, Tevhîd 52, Bed’ü’l–halk 12)

anlamındaki hadisi şerife göre, müezzinin sesini ulaştığı her şey onun lehine şahitlik edecektir.
Diğer bir hadis ise şöyledir:

“Müezzin, sesinin gittiği yer boyunca mağfiret olunur. Yaş ve kuru her şey onun lehinde şahitlik eder, namaza katılan kimseye yirmi beş kat namaz yazılır ve iki namaz arasındaki (günahları) affedilir." [Ebu Dâvud, Salât 31, (515); Nesâî, Ezân 14]

Ezanın güzel ve makamlı bir şekilde okunmasının, tarihi akış içerisinde ne derece önemli katkısı olduğu inkâr edilemez. Bu nedenle ehil olanların ezanın lafızlarını bozmadan teğanni ile okunmasında bir sakınca olmaz.

Nitekim bir ayette, 

“Güzel sözler ancak ona yükselir. Salih ameli de güzel sözler yükseltir.” (Fatır, 35/10) buyurulmuştur.

Peygamber Efendimiz (asm) kabristana veya herhangi bir kabre uğradığında selâm verirdi. Oradaki ölülerin ziyaretçileri tanıdıklarını, konuştukları sözü ve verdikleri selâmı da idrak ettiklerini yine Efendimiz (asm) haber vermişlerdir. (bk. Zebîdî, İthâfü's-sâde, X, 365)

Buna göre, okunan manevi sözlerden vefat etmiş müminlerin ruhları da etkilenebilir ve okuyana sevap kazandırabilirler. Ancak soruda geçen anlamda bir hadis rivayeti bulamadık.