Ticaret yapın, çünkü rızkın onda dokuzu ticarettedir, anlamına gelen bir hadis var mıdır, varsa bu durum devletler için de geçerli midir?

Değerli kardeşimiz,

Önce şunu belirtelim ki, bu hadis rivayeti Kütüb-ü Sitte ve diğer meşhur hadis kaynaklarında yer almamıştır.

Rivayeti alan kaynaklardan biri, İbrahim el-Harbî’nin “Ğaribu’l-hadis” adlı eseridir. İmam Gazalî de buna İhya’sında yer vermiştir. (İhya, 2/64)

Bu rivayete göre Peygamberimiz (a.s.m) şöyle buyurdu:

“Ticaret yapın, çünkü rızkın onda dokuzu oradadır.”

Hafız Heysemî, hadisteki ravilerin sika olduklarını belitmiş, fakat hadisin mürsel (senette inkıta’) olduğunu söyleyenlerin görüşlerine de yer vermiştir.(Zeynu’l-Irakî, Tahricu ahadisi’l-ihya-İhya ile birlikte-a.g.e).

Ayrıca, İbn Hacer el-Askalani de “Rızkın onda dokuzu ticarettedir.” anlamında bir hadis rivayetini nakletmektedir. (İbn Hacer el-Askalânî, Metalibü’l-aliye, Beyrut, 3/302, h.no, 3620)

Ancak bu rivayetin, senedinde geçen Nuaym b. Abdurrahman isimli ravi bilinmediği için, zayıf olduğu ifade edilmiştir. (bk. Metalibü’l-aliye, a.y.)

Sorunuzun ikinci kısmına gelince; rızkın onda dokuzunun ticarette olması hükmü, şüphesiz sadece fertler bazında değil, kurumlar bazında da söz konusudur. Devletin ticaretle uğraşıp uğraşmaması konusu iktisadî politikaların vereceği bir karardır. Ancak eğer özel sektörün yapacağı işleri yapacaksa, ticareti de elden bırakmaması gerekir. Şunu da söyleyelim ki, günümüzde ekonomi işleri artık başlı başına bir sanat, bir tecrübe ürünü, evrensel  kurallara göre belirlenmesi gereken bilimsel bir metotla yürümek zorundadır. Sadece bu hadisin zahirine bakarak devletin ticaretle uğraşmasını salık vermek, uzmanlık alanımızın dışına çıkmak manasına gelir.

Bediüzzaman’ın ifade ettiği gibi, tabii rızkın kapısı üçtür: Ticaret, sanat ve ziraatçılıktır. Hakka ve halka hizmet amacı olmadığı takdirde, her türlü memuriyet bir nevi maaş dilenciği anlamına gelir.

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet