Mümin 15. ve Mücadele 22'de Allah'ın kendi katından bir ruh yarattığı ve dilediği kimseye bu ruhun gönderildiği anlatılmaktadır. Batıni bir tefsir olarak, şeyhin ruhaniyetinin sofi ile beraber olduğunu söylemek mümkün mü?

Değerli kardeşimiz,

Kur’an’ın zahiri manasının dışında, işarî manalarının da olduğu hususu İslam alimleri tarafından kabul edilmiş ve fiilen de bu tür yorumlara eskiden beri yer verilmiştir.

Bir hadis-i şerifte şöyle buyurulmuştur:

"Şüphesiz Kur'an'da değişik ilim dalları ve bölümleri vardır. Onda zâhirî ve batınî hususlar vardır. Kur'an'ın harikaları bitmez ve (sonsuz ilminin) sonuna ulaşılamaz. Onun (mana okyanusuna) bilerek ve ihtiyatlı dalanlar kurtulur. İhtiyatsız dalanlar ise helak olur. Onda haberler-meseller, helal-haram, nâsih-mensuh, muhkem-müteşâbih, zâhir-bâtın vardır. Zâhiri tilâvet, bâtını ise te'vildir. Onu âlimlerin meclisine götürün; câhil ve sefih kimselerden uzak tutun." (bk. Âlûsî, 1/7; Zehebî, 2/354).

Şunu unutmamak gerekir ki, tarihte “batinilik” diye meşhur olan bir ekolün öne sürdüğü bazı yorumların gerçekle bir ilişkisi yoktur. Bunlar tamamen bir ilhad ve ifsat  hareketinin bir parçası olarak sahneye konmuştur.

Sûfilerin çoğu ve daha başkalarının kullandıkları işarî metot şu dört şartla kabul edilir:

1. Çıkarılan işârî mana, âyetin sarih manası ile çelişmemelidir.
2. Çıkarılan mana, kendi zatında da şer'i delillere göre doğru olmalıdır.
3. Âyetin ifadesinde, çıkarılan manayı gösteren bazı işaretler bulunmalıdır.
4. Çıkarılan işârî mana ile söz konusu âyet arasında bir münasebet bulunmalıdır.

Bu dört şart meydana geldiği takdirde çıkarılan işârî mana, makbul ve güzel bir istihraç olur.(el-Kattan, Mennâ’, Mebahis fi Ulumi’l-Kur’an,  357-58).

Soruda yer alan ilgili ayetlerin meali ise şöyledir:

“O, dereceleri yükselten, arş sahibi olan Allah, o büyük buluşma gününün dehşetini haber vermek için, kullarından dilediğine emrini tebliğ için rûhu indirir.”(Mümin, 40/15). Bu ayette yer alan “Ruh”, vahiy, Kur’an, Cebrail olarak yorumlanmıştır. İbn Atiye gibi bazı alimlere göre, burada birinci derecede peygamberlere indirilen vahiy olmakla beraber, ikinci derecede ilham manasında bazı salih kullara da aklî ve kalbi bilgiler manasına da gelebilir.(bk. Alusî, ilgili ayetin tefsiri).

“Allah’a ve ahiret gününe iman eden hiçbir milletin, Allah’ın ve Resulünün karşısına çıkan kimseleri, isterse o kimseler babaları, evlatları, kardeşleri ve sülaleleri olsun, sevip dost edindiklerini göremezsin. İşte Allah onların kalplerine imanı nakşetmiş ve kendi tarafından bir ruhla onları desteklemiştir.” (Mücadele, 58/22).

Bu ayette geçen “Ruh” hakkında Cebrail ve insanların kalbine ilka edilen iman nuru ve değişik ilhamlar olarak değerlendirilmiştir.(bk. Alusî, ilgili ayetin tefsiri).

Bu açıklamalardan da anlaşılıyor ki, bu ayetlerdeki ruhtan maksat melek, vahiy veya ilham ve manevî nur, iman şuuru manasına gelir. Bu sebeple, bu ayetlerden başkalarının ruhuna dair bir bilgi çıkarmak oldukça zorlamadır.

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet