Balın zekatı var mıdır, nasıl hesaplanır?

Değerli kardeşimiz,

Balın Zekâtı:

Fakihler balın zekâtı hakkında iki ayrı görüş ileri sürmüşlerdir:(1)

Hanefîler ile Hanbelîlere göre: Baldan öşür vermek gerekir. Ancak Ebu Ha­nife şöyle diyor. Eğer bal öşür toprağından elde edilmişse, bundan öşür vermek ge­rekir. Elde edilen bal ister az, ister çok olsun fark etmez. Haraç topraklarındaki arılardan elde edilen baldan öşür vermek gerekmez.

Hanbelîlere göre: Balın nisabı on faraktır. Bir farak onlara göre on altı rıtıldır. Dolayısıyla balın nisabı Bağdat rıtılı ile yüz altmış rıtıldır. Mısır ölçüleri ile yüz kırk dört rıtıldır.

Hanefîlere göre bir rıtıl yüz otuz dirhemdir. Bir dirhem 2,975 gramdır. Baldan zekât vermenin farz olduğu hususunda dayandıkları delil bazı hadislerdir. Bu hadislerden bazıları aşağıdadır:

1. Ebu Seyyare el-Mutai’nin rivayet ettiği hadis: "Ebu Seyyare şöyle demiştir: 'Dedim ki: Ya Resulallah! Benim arılarım vardır.' Bunun üzerine Hz. Peygamber (asm): 'Onun öşürünü öde.' buyurdu."(2)

2. Amr b. Şuayb'ın babası yolu ile dedesinden rivayet ettiğine göre: "Hz. Pey­gamber (asm) baldan öşür almıştır."(3) Hz. Ömer'in de baldan her on kırbada bir kır­ba zekât aldığı rivayet edilmiştir.

3. Ukaylî "ez-Duafa" da Abdurrazzak yolu ile Ebu Hureyre'den şu hadisi riva­yet etmiştir: "Baldan öşür vermek gerekir."(4)

Maliki ve Şafiîlere göre: İki sebeple baldan zekât vermek gerekmez:

1. Tirmizî'nin şu sözü: "Hz. Peygamber (asm)'den bu konuda mühim bir şey nakledilmemiştir."

İbni Münzir de şöyle demiştir: "Baldan zekât vermek gerektiği hususunda ne bir haber ne de bir icma sabittir."

2. Bal sıvı bir madde olup hayvandan çıkmaktadır, süte benzer. Sütten icmâ ile zekât vermek gerekmediğine göre, baldan da zekat vermek gerekmez.

Ebu Ubeyd balın sahibinin zekâtını ödemekle emredilmesini ve buna teşvik edilmesini tercih ederek, zekâtının verilmemesini çirkin görmüştür. Bal sahipleri­nin ballarını gizlemelerinin günahından emin olunmaz. Ancak zekâtı onlara farz değildir.

Hülasa:

Hanefilere göre baldan onda bir zekât vermek gerekir. Ebu Hanifeye göre balın nisabı yoktur. Azından da çoğundan da zekât verilir.

Dipnotlar:

1. el-Bedayi II, 61 vd.; el-Lübâb. 1,153; el-Emvâl, Ebu Ubeyd, 506 vd. Fethu'l Kadîr, II. 5; el Mecmu, V, 434 vd.; Muğni'l-Muhtâc, I, 382; Keşşâful-Kınâ, II, 257; el-Muğni, II, 713.
2. Ahmed, Ibni Mace, Ube Dâvud ve Beyhakî rivayet etmiş olup hadis munkatıdır. Neylü'l-Evtâr, IV 145 vd.
3. İbni Mace rivayet etmiştir. Hadis müsned ve mürsel olarak rivayet edilmiştir. a.g.e a.y. Bu hadisi yine Ebu Ubeyd ile Esrem de rivayet etmişlerdir.
4. Zeylaî demiştir ki: Bu hadisi Abdurrazzak'ın Musannef inde bu lafızla bulamadım. Oradaki ifade şöyledir: "Hz. Peygamber (a.s) Yemen halkına şunu yazdı: Bal üreticilerinden Öşür alınmalıdır." Nasbu'r-Raye, II, 390.

(bk. Vehbe Zuhayli, İslam Fıkhı Ansiklopedisi, c. 3, s. 311 - 312)

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet