İmam Şafii neden kurban keserken besmeleyi söylemeyi sünnet kabul etmiş?

- Kur'an'da açık bir şekilde "Allah'ın ismi ile anılandan yiyin" ayeti varken, İmam Şafii neden kurban keserken besmeleyi söylemeyi sünnet kabul etmiş de diğer mezhep alimleri farz demiştir?

Değerli kardeşimiz,

Kesilen bütün hayvanların helâl olması için, keserken besmele çekilmesi gerekir. Şâfiîler dışındaki diğer mezhebler bu hükümde ittifak etmişlerdir. Kesilen hayvan, kurbanlık olsun olmasın, keserken besmele çekmek şarttır. Kasıtlı olarak besmele çekmeksizin kesilen hayvanın eti yenilmez. Ama unutarak besmeleyi terk eden kişinin kestiği hayvanın eti yenilebilir.

Şâfiîlere göre ise, kesilen hayvanların etlerinin helâl olması için kesim esnasında besmele çekilmesi şart değildir. Keserken kasıtlı olarak besmele çekmeyen kişinin kestiği hayvanın eti yenilebilir. Ama besmeleyi kasten terk etmek mekruhtur. Etinin yenmesi haram olanlar, ALLAH´tan başkasının adına, söz gelimi putlar için kesilen hayvanlardır.

İlgili ayetin "Kesilirken üzerine Allah'ın adı anılmayan hayvanları yemeyin” ifadesine, “Allah adına kesilmeyen hayvanın etini yemeyin!” şeklinde de mana verilmektedir.

Nitekim meallerin önemli bir kısmında bu ifadelere yer verilmiştir:

“Allah adına kesilmeyen hayvanın etini yemeyin! Bu, Allah yolundan çıkmaktır, isyandır. Şeytanlar kendi adamlarına sizinle mücadele etmeleri için telkinlerde bulunurlar. Şayet onlara uyarsanız, siz de düpedüz müşrik olur çıkarsınız.” (Enam, 6/121).

Bu manaya göre, Allah adına kesildiği takdirde -besmele çekilmese de -yenmesi caizdir. Çünkü “Allah adına kesmek”ten maksat Allah’ın dışında herhangi bir şey/bir put namına kesilmemesi demektir.

Hayvanı keserken besmeleyi kasten terk etmeyi haram değil de mekruh olarak gören Şafii alimlerinin bu konudaki delilleri şunlardır:

a. “Kesilirken üzerine Allah’ın adı anılmış olan hayvanların etini yeyin.” (Enam, 6/118) mealindeki ayette “yeyin” emri farz veya vacip değil, mubah kılan bir emirdir. O halde aynı konuyla ilgili olan “yemeyin” emri de haram değil mekruh olmayı gerektirir.

b. “Size şunlar haram kılındı: Kendiliğinden ölen hayvan, kan, domuz eti, Allah’tan başkasının adına kesilen, -henüz canı çıkmadan yetişip şartına uygun tarzda kestikleriniz müstesna- boğulmuş, bir şey vurularak öldürülmüş, yukarıdan yuvarlanmış, boynuzlanmış yahut canavar tarafından parçalanmış olup da ölen hayvanların etleri, putlara ait sunaklarda kesilen hayvanların etleri ve zar atarak, kumar oynayarak elde edilen etler...” (Maide,5/3) mealindeki ayette yer alan “Allah’tan başkasının adına kesilen” ifadesi, “Allah’ın adının anılması”nı açıklar mahiyettedir. Yani  açıkça “Allah’tan başkası adına “ kesilmediği sürece, besmele çekilsin veya çekilmesin, o kesim Allah adına olmuş olur ve helal olur. Yalnız bilerek besmeleyi çekmemek mekruhtur. Yine bu ayette yer alan “henüz canı çıkmadan yetişip şartına uygun tarzda kestikleriniz müstesna” ifadesinde besmelenin çekilmesine dair bir şartın olmaması, besmele çekilmeden kesilen hayvanların etinin de yenebileceğini göstermektedir.

c. İslam’da ehlikitabın kestikleri hayvanların etlerini yemek caizdir. Onların ekseriyetle Allah’ın adını anmadan kestikleri söz konusudur; demek ki, besmelenin çekilmesi farz değil, sünnettir.

d. Hz. Aişe (r.anha) anlatıyor: Bazı kimseler “Ya Resulellah! Bazı adamalar bize et getiriyorlar. (daha yeni Müslüman oldukları için) Besmele çekip çekmediklerini bilemiyoruz?” dediler. “Siz Allah’ın adını anın ve yeyin.” buyurdu.(Buharî, Zebaih, 21; Ebu Davud, Edahî, 19).

e. Salat es-Sudusî anlatıyor: Resulullah (asm) şöyle buyurdu: “Allah’ın adını ansın, anmasın Müslümanın kestiği helaldir.” (Nasbu’r-râye, 4/183).

Bu hadis rivayetleri de kesimde besmele çekmenin farz değil sünnet olduğunu göstermektedir.(Geniş bilgi için bk. Nevevî; el-Mecmu; 8/408-412; V. Zuhaylî, el-Fıkhu’l-İslamî, 3/659-660)

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet