"İnfak edeceğiniz mal, anne-baba, akrabalar, yetimler, yoksullar ve yolda kalmış garipleredir." ayetini açıklar mısınız?

- Bakara Suresi 215. ayetteki "İnfak edeceğiniz mal, anne-baba, akrabalar, yetimler, yoksullar ve yolda kalmış garipleredir." ifadesini açıklar mısınız?

Değerli kardeşimiz,

İlgili ayetin meali şöyledir:

“Sana Allah yolunda kimlere ve ne harcayacaklarını sorarlar. De ki: İnfak edeceğiniz mal anne baba, akrabalar, yetimler, yoksullar ve yolda kalmış gariplere verilmelidir. Hayır olarak daha ne yaparsanız Allah muhakkak onu bilir.” (Bakara, 2/215).

Buradaki infak konusu, alimler tarafından zekât, nafaka, sadaka, iyilik çerçevesinde farklı şekilde değerlendirilmiştir.(bk. Taberî, İbn Kesir, Razî, İbn Aşur, ilgili ayetin tefsiri).

Bazılarına göre, bu ayet zekât ayetiyle neshedilmiştir.

Denilebilir ki, bu görüşler arasında en tercihe şayan olanı, bu infakın zekât ve zorunlu nafaka dışında kalan teberru/tettavvu denilen ekstra bir yardımdan söz ettiğini söyleyen görüştür. Çünkü zekât, İslam’a göre ana-babaya verilemez.

Ayette geçen “maza yunfikun” ifadesi, zahiren “neyi infak edecekleri” manasını çağrıştırıyorsa da, infak etmenin İslam öncesi de bilinen bir kavram olduğu gerekçesiyle, bunu infakın kendisi değil, bunun nasıl, nereye yapılacağına yönelik olduğu görüşü ağır basmıştır. Böylece Kur’an’ın bu soruya verdiği cevabında da mutabık olduğu anlaşılmış olacaktır. (bk. a.g.y).

Bazı rivayetlere göre, Uhud Savaşı'nda şehit olan ve yaşlı bir zat olup servet sahibi biri olan Amr b. Cumuh’un “Ya Resulellah! Bu mallarımızı nasıl, nereye harcayalım?” şeklindeki sorusu üzerine nazil olmuştur. Ancak İbn Atiye’ye göre, bu soru genel olarak Müminlerin ara sıra sorduklarına cevap olarak inmiştir.(bk. İbn Aşur, ilgili yer).

Özetlersek, bu ayette genel olarak nafile nevinden verilecek sadakaların kimlere verilmesinin daha uygun olacağı sorulmuş ve bu ayetle onlara cevap verilmiştir. Önce anne-babaya, sonra yakın akrabaya, sonra yetimler, yoksullar ve yolda kalmış kimselere verilmesi tavsiye edilmiştir. Bu sıralamada anne-baba ve akraba dışındakiler, aynı zamanda zekâtın verileceği kimseler oldukları da dikkat çekicidir.

Kur'ân-ı Kerîm maddi ve manevi ilgide ana-babayı en başta göstermiş; insanın görevlerini sıralarken Allah'a kulluk görevinin ardından ana-babaya iyiliği zikretmiştir. Bundan anlaşıldığına göre bütün hayırların en faziletlisi ve Allah nezdinde en değerli olanı, ana-baba için yapılan harcamalardır. (bk. İsra, 17/23-24)

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet