Allah'ın bağışlamayı diledikleri kimlerdir?

- Nisa Suresi 48. ayette, "Allah, dilediği kimselerin günahlarını bağışlar." denilmektedir. Allah'ın diledikleri kimlerdir?

Değerli kardeşimiz,

1.  “Allah’ın dilediği kimseler”in kimler olduğunu ancak Allah’ın dilemesi belirler. “Allah’ın dilediği kimseler”, imanlı olanlar arasından seçilir. Kâfir / ateist veya müşrik olarak ölenler bu istisna içinde değildir.

Bağışlanmama hali, tövbe edilmemiş günah içindir ve bu durum, aynı sûrenin 18’inci âyetinde anlatılmıştır: Yoksa, kötülükleri işleyip durduktan sonra ölüm gelip çattığında “Ben şimdi tövbe ettim” diyen kimsenin veya kâfir olarak ölenlerin tövbesi değildir. "Öyleleri için Biz acı bir azap hazırladık."

Ancak, şirkten tövbe eden ve durumunu düzelten kimseyi de Yüce Allah, af kapsamına almaktadır. Allah’a ortak koşmak ise, gerçekten, hiçbir şekilde bağışlanmasına imkân olmayan bir suçtur. Çünkü bu, tıpkı bir sanatkârın eserini çalarak ilgisiz kişilere mal edercesine, Allah’ın eserlerinden bir kısmı üzerinde Onun malikiyet ve yaratıcılığını inkâr edip, onları Allah tarafından yaratılmış başka varlıklara yakıştırmak anlamına gelir ki, hiç kimse, eser sahibinden böyle bir suçu bağışlamasını beklemez. Rum Suresi 28. ayette bir benzetme ile bu duruma işaret edilmiştir.

Diğer yandan, Allah’tan başkasına mal edilmek, Allah’ın kulları için de büyük bir iftiradır; onun için, Meryem Suresi 90-91 ve benzeri âyetlerde, bu durum, varlık âlemini öfkelendirecek bir iftira olarak tasvir edilmiştir. Allah’tan başkasına kul olmak gibi bir hakarete uğrayan Allah kullarının haklarını müşriklerden almak da, herhalde, İlâhî adaletten beklenebilecek bir şeydir.

2.  Ayette (bk. Nisa, 4/48, 116), “şirkin dışındaki tüm günahlar, tamamen affedilir” demiyor. Bilakis, “şirk gibi -doğrudan tevhit inancına ters düşen- günahların affa kabiliyetlerinin olmadığı, şirkin dışında kalan günahların ise affedilebileceğini” söylüyor. Ayet, “affa kabiliyetleri olan günahların da herkes için bağışlanmasının söz konusu olduğunu” söylemiyor. “Bu günahların -herkes için değil- yalnız bazı kimseler için affedilebileceğini, bunların da Allah’ın tercih ve dilemesine bağlı olduğunu” söylüyor.

Eğer bütün günahlar affedilseydi, imtihana gerek kalmazdı. Oysa, imanla kabre gidenlerden de cezaya çarpılacak kimselerin sayısının azımsanmayacak kadar olduğu hususu, ehlisünnetin akidesindendir.

Yine de bize düşen küfür ve şirkten uzak durmak, günahlarda da ısrar etmemektir. Çünkü, her günah içinde küfre götürecek bir yol vardır. İman, salih amelle birleştiği takdirde, sahibine cennet kapılarını açacak, tek altın anahtardır. İmanla kabre giren -geç de olsa- cennete girecektir. Bu fırsatı kaçıranlar için cennete girme şansı hiç yoktur. Bu sebeple -özellikle bu asırda- imanla kabre girmek için, tahkîkî imanı elde etmeye çalışmak son derece önemlidir.

3. İbn Âşûr'un, İbn Atıyye'yi (II, 64) tamamlayarak yaptığı açıklamaya göre bağışlanma şansı bakımından insanları dört gruba ayırmak gerekir:

a. Hak dinin inkârında ısrar ederek ölen kâfirler; bunlar ebedî olarak cehennemde kalacaklardır.

b. Günahı olmayan (muhsin) müminler; bunlar Allah'ın vaadine göre kesin olarak doğrudan cennete gireceklerdir.

c. Günah işledikten sonra tövbe eden ve tövbesinde sebat ederek ölen müminler; bunlar da bir önceki müminler gibidir.

d. Günah işleyip tövbe etmeden ölen müminler. Ehlisünnete göre mutluluk ve esenlik müjdesi veren vaad âyetler genel olmakla beraber maksat özeldir.  Bunlarla günahsız müminlerle, günahkârlar içinden Allah'ın ceza vermeyeceği grup kastedilmiştir. Ceza tehdidi içeren vaîd âyetlerinin de zahiri genel olmakla beraber kastedilenler özeldir, belli bir gruptur; yani kafirlerle Allah Teâlâ'mn cezalandıracağı günahkâr müminler kastedilmiştir.

Sorudaki ayette geçen "Bundan başkasını dilediği kimseler için bağışlar" cümlesi, diğer âyetlerle beraber değerlendirilmelidir. Bu âyet icmal (özet), diğerleri tafsildir (geniş, detaylı açıklamadır). Allah'ın hangi kullarına ceza vermeyi, hangilerine de vermemeyi dileyeceği yine kendisi tarafından diğer âyetlerde açıklanmıştır. Buna göre tövbe eden kimse daha önce müşrik, ehlikitap, günahkâr Müslüman olsa da Allah Teâlâ tarafından bağışlanacak ve tövbesi kabul edilecektir; çünkü O böyle vaad etmiştir.

Tövbe etmeden ölen günahkâr müminler ise -günahlarını karşılayan ve aşan sevapları, hayırları, iyi işleri, eserleri bulunmadığı takdirde -ebedî olarak değil- günahlarının cezasını çekecek kadar cehennemde kalacaklardır. Allah bunun böyle olmasını istemiş ve iradesini kitabında bildirmiştir. Ayrıca, Allah dilerse imanla ölmüş günahkar bir kulunu da bağışlar. (bk. Kuran Yolu, Diyanet Tefsiri ilgili ayetlerin açıklaması)

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet