Borçlanmada paranın değer kaybının alınması caiz mi?

- Borç alıp verirken, paranın değer kaybının alınabileceğini ifade eden fetva ile amel etmek doğru olur mu?
- Böyle bir fetva yeterli midir?

Değerli kardeşimiz,

- İslam dininin en bariz özelliği adalettir. Enflasyonun olduğu bir ülkede, söz gelimi, altı aylığına 1000 lira borç veren bir kimsenin, altı ay sonra -enflasyondan ötürü- değerini kaybeden o paranın alım gücü örneğin 900 liraya düşmüşse, borç verme iyiliğinin karşılığı olarak 100 lira kaybetmesini nasıl izah edebiliriz?

- Eski zamanlarda, enflasyon diye bir şey -genellikle- yoktu. İçtihatlar ona göre yapılmıştır.

- Uzun süre kadılık yapan İmam Ebu Yusuf ‘a  göre, altın-gümüş ve paraların hepsi, “satım meselesinde akdin yapıldığı günün, ödünç meselesinde ise paranın ödendiği günün gümüş parasının rayici üzerinden kıymeti ödenir ve fetva buna göredir.” (bk. Kerderî, Bezzaziye, 5/510). İmamın bu konuda ortaya koyduğu prensip dikkate değerdir.

- Malikî ekolü, altın ve gümüşün değer bulması veya kaybetmesi durumunda -İmam Azam gibi düşünüp- bunun vezin ve ayar açısından maddi olarak ödenmesini ön görmekle beraber, fulus/paralar konusunda İmameyn gibi düşünmektedirler.(bk. Malik, el-Müdevvene, 3/445).

- Bu konuda Şafii ve Hanbeli ekolleri de aynı görüşü paylaşmaktadır.(bk. Beki Abdulaziz, İslam’da Modern Ticarî Meseleler, s. 33. ayrıca bk. İbn Kudame, el-Muğnî, 4/396; Nevevî, Ravzatu’t-Talibin, 3/29).

- Aynı konuda İbn Abidin’nin şu değerlendirmesi de büyük önem arz etmektedir:

“İmam Ebu Yusuf’un fetvası, Zahire, Hulasa ve Bahr’da teyit edilmiştir. Bu konuda ‘Fetva Ebu Hanife’nin görüşüne göredir.’ diyen bir alime de rastlayamadım. Şu halde fetva ve kazada Ebu Yusuf’un bu fetvasına göre hareket etmek vaciptir.” (bk. Reddu’l-Muhtar, 4/533-534- ayrıca bu konuda geniş bilgi için bk. Beki Abdulaziz, İslam’da Modern Ticarî Meseleler, s. 31-45).

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet