Hz. Aişe ve Cemel olayı ile ayetteki "evlerinizde oturun" emri nasıl değerlendirilmelidir?

- Hz. Aişe'nin cemel vakasındaki tutumu ile Ahzab suresi 32-33. ayetteki emirler (evlerinizde oturun) nasıl değerlendirilmelidir?

Değerli kardeşimiz,

Ahzab suresi, 32. ve 33. ayetlerin mealleri:

32. Ey Peygamber hanımları! Siz kadınlarından herhangi biri gibi değilsiniz. Eğer Allah'a karşı gelmekten sakınıyorsanız, sözü yumuşak bir eda ile söylemeyin ki kalbinde olan kimse ümide kapılmasın. Güzel söz söyleyin.

33. Evlerinizde oturunuz ve daha önce Câhiliye döneminde olduğu gibi açılıp saçılmayınız, namazı güzelce kılınız, zekâtı veriniz, Allah'a ve Resulü'ne itaat ediniz. Ey peygamber ailesi! Allah'ın istediği, sizden kirliliği gidermek ve sizi tertemiz kılmaktan ibarettir.

Peygamber (asm) hanımlarının taşıdıkları şeref ve nail olacakları mükâfat, Allah'ın lütfu yanında kendilerinin de önemli bir katkısına bağlanmıştır. Bu katkı ittikadır, yani kendilerine yakışmayan her türlü kötülük, çirkinlik ve günahtan sakınmalarıdır. Başkalarıyla konuşurken takınacakları tavra ve seslerinin tonuna, seçecekleri kelimelerin etkisine, gerektiren bir durum olmadıkça evlerinden dışarı çıkmamaya varıncaya kadar buna riayet etmelidirler ki kimse, kendilerine dil uzatmaya, haklarında kötü fikirler kurmaya cesaret edemesin.

Onların sorumlulukları yalnızca kötü olanı yapmamak, yani kötü ve zararlı olmamak değil, ayrıca iyi, erdemli ve itaatli olmaktır; namazı kılmak, zekâtı vermek, Allah ve Resulü'nün rızâları doğrultusunda bir hayat sürmektir.

Bir zorunluluk bulunmadıkça evde oturmak, evden dışarı çıkmamak; bu âyetle Peygamber (asm) hanımlarına farz kılınmıştır. Şu var ki, âyetin nüzulünü takiben meydana gelen bazı olaylardan ve Resûlullah'ın konuya ilişkin açıklamalarından (bk. Buhârî, Nikâh, 115) bu emrin (farz) sınırlarının ve istisnalarının bulunduğu anlaşılmaktadır.

Hz. Âişe'nin, meşhur Cemel Vak'ası'nda, anlaşmazlığa düşen İki Müslüman grubun arasını bulmak maksadıyla evinden çıkıp Basra'ya gitmesine sahabeden itiraz edenler olmuş; genellikle Hz. Ali taraftarı olanlar da bunu, Hz. Âişe'nin aleyhinde olmak üzere kullanmışlardır. Onunla beraber hareket eden Talha ve Zübeyr gibi ashap ile onların çizgisinde olan Sünnî âlimler şu görüşü savunurlar:

Peygamber (asv) hanımları nasıl hac etmek üzere çıkabiliyorlarsa, ilâhî emir gereği (Hucurât 49/9) çatışmak üzere olan iki Müslüman gurubun arasını düzeltmek için de çıkabilirler. Hz. Âişe ve yanındakiler ictihad etmişler, bunun fayda vereceğini, bu bakımdan çıkmayı caiz kılan sebeplerden birinin gerçekleştiğini düşünmüşler, buna göre hareket etmişlerdir. (bk. Diyanet Tefsiri, Kur’an Yolu: IV, 347)

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet