Enfal Suresi 1. Ayetteki "ganimetlerin Allah'a ait olması" ne anlama geliyor?

Değerli kardeşimiz,

“Ganimetlerin Allah’a ait olması”, onların hükmünün, taksimat işlerinin Allah’a ve onun Elçisine (asm) ait olduğu anlamındadır. Yani, ganimetler herkesin keyfine göre, alacağı bir mal değildir. Onların asıl sahibi Allah’tır. Öyleyse ganimetler, Allah’a ve onun emirlerini tatbik eden peygambere aittir. Hz. Peygamber (a.s.m), onları Allah’ın emirleri doğrultusunda mücahitler arasında taksim eder.

Bu ayet, Bedir ganimetleri konusunda mücahitler arasında meydana gelen tartışmalar üzerine nazil olmuştur.

Allah Teâlâ ganimetin nasıl paylaştırılacağını belirlemeden önce, bu tavrın ahlâkî yönünün yanı sıra eğitmeye yönelik telkinlerde bulunmayı murat etmiş; savaşta ve barışta müminlerin asıl hedef ve vazifelerinin neler olduğunu, nelere öncelik, vermeleri gerektiğini açıklamıştır. Buna göre her şey gibi ganimet de Allah'ındır. O'nun Resulü vahyi tebliğ etme ve dini öğretme yanında örnek gösterme ve uygulama vazifesi ile de yükümlü kılınmıştır. Tam manasıyla mülk olarak Allah'a ait bulunan ganimetin kullarına nasıl paylaştırılacağını açıklama ve bunu uygulama vazifesi de Resulullah'a aittir. Müminler ganimet için savaşmamalı, ganimete göz dikmemeli, bir şey verilirse almalı, verilmezse hak iddia etmemelidirler.

Mülkiyeti Allah'a, kullanım ve dağıtım şekillerindeki tasarruf hakkı da Resulullah (asm)'e ait bulunan bir madde üzerinde tartışan, bu arada birilerinin öfkelenmesine ve incinmesine sebep olanlara düşen vazife ise hemen gönül almak, ilişkileri yeniden normal çizgiye getirmek ve güzelleştirmektir. "Ganimetin Allah'a ve Resulü'ne ait olması" böyle anlaşılınca aynı surenin 41. ayetinde geçen, ganimetlerin beşe bölüneceğini, beşte birinin Allah'a, Peygamber'e (asm), onun yakınlarına, yetimlere, yoksullara ve yolculara ait olduğunu ifade eden âyetin bunu neshettiğini, hükmü değiştirdiğini söylemenin anlamı kalmamaktadır. Bu âyet konunun ahlâkî boyutunu, meseleye bir kul gibi yaklaşmanın örneğini vermekte; 41. âyet ise Allah'ın kendine ait olanı nasıl dağıtmayı murat ettiğini açıklamaktadır. (bk. Kur’an Yolu, Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, ilgili ayetlerin tefsiri.)

Bazı tefsir ve fıkıh âlimlerine göre bu âyet, ganimet ile ilgili hüküm ve uygulamanın ilk aşamasını açıklamaktadır. Hz. Peygamber (asm) Bedir Savaşı'nda alınan ganimetlere bu âyetin hükmünü uygulamış, tamamı kendisine bırakılmış bulunan ganimetin beşte birini ayırmadan hepsini gazilere dağıtmıştır. Sonra ganimetin beşte birini ayırmasını, geri kalanı savaşa katılanlara dağıtmasını bildiren 41. âyet gelmiş ve bu âyetin hükmünü değiştirmiştir. (bk. İbn Kesîr, III, 549-550)

Burada neshi kabul etmeyen fakih ve müfessirlere göre iki âyeti, yukarıda açıklandığı şekilde anlayıp birleştirmek, birlikte uygulamak mümkündür, nesih söz konusu değildir.

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet