Şafii mezhebine göre namaza mani olan necasetin miktarı hakkında bilgi verir misiniz? Affedilen (bağışlanan) necasetler nelerdir?

Değerli kardeşimiz,

Şafii Mezhebine Göre Affolunan Necasetler: (1)

Aşağıdakiler hariç necasetlerden hiç biri bağışlanmaz:

Mutedil bir gözün göremediği az kan ve sıçrayan sidik; sivilce, kabarcık, çıban, yara kanı ve ondan çıkan kanlı-kansız irinin azı ve çoğu; pire, kene, sivrisinek, bit vb. akıcı kanı olmayanların kanı;(2) hacamat yapılan ve yarılan damarın yeri; sinek pisliği, yarasa sidiği, sidik tutmazlığı, istihaza kanı, yaranın suyu, kokusu olan ve azhar olan görüşe göre kokusu olmayan kabarcık suyu sakınma zorluğundan dolayı bağışlanır. Ancak, sivilce veya çıban sıkılır ya da pire veya kelebek öldürülürse veya bu bağışlamanın bulunduğu elbise giyilirse.. bunların sadece az miktarda olanı bağışlanır. Zira bundan sakınmakta meşakkat yoktur. Pire ve benzerlerinin derisi bağışlanmaz. Yine azhar olan görüşe göre köpek ve domuzunki hariç yabancı kanın(3) azı da bağışlanır. Bağışlanmanın sebebi müsamahadır, ama hükmü ağır olduğu için köpek vb. nin kanının azı bağışlanmaz. Bunlarda az ve çok örfe göre belirlenir.

Sair kanlardan dolayı bağışlanmanın, yabancı kanla karışma olmadığı sürece olduğu da bilinmelidir. Başka bir yerden -kendi kanından da olsa- bir şey karışırsa ondan bir şey bağışlanmaz.

Taşla temizlenenin temizleme mahallindeki eseri bağışlanır. İstinca mahallini aşmadığı sürece, mahal terleyip eser yayılsa da bu böyledir.

Necaseti belirli olan sokak çamurunun ekseriya sakınılması zor olanı kışın bağışlanır, yaz aylarında ise bağışlanmaz. Bulaşan çamur, elbisenin eteğinde ve ayakta olmalı, el ve elbise yerinde olmamalı. O da şu şartlarladır:

Necasetin kendisi görülmemeli ve kişi elbisesinin eteğini sarkıtmayarak çamurdan korunmalı ve çamur ona yürürken ya da binekte iken sıçramalıdır. Yere düştüğünde bulaşmış olmamalıdır.

Bağışlanan miktardaki "az" ölçüsü şöyledir: Bir şey üzerine düşme, yüz üstü kapaklanma veya korunmaya dikkat etmeme dışında bulaşan az necasetler bağışlanır. Bu sayılan şeyler varsa bağışlanmaz.

Çamurun necis olduğu kesin olarak bilinmiyor, fakat genelde sokaklarda olduğu gibi ona necaset karışmış olabileceği kuvvetle zannediliyorsa, o ve benzeri şeyler, şarap satanların, çocukların, kasapların, ve necaset kullanmakla sakınca görmeyen kâfirlerin elbiseleri gibidir, asılla amel edilerek esah olan görüşe göre temiz addedilir. Necaset bulunma zannı yoksa kesin olarak temizdir. Nitekim necis olduğu zannedilen borudan akan su da kesin olarak temizdir.

Meyve, sirke ve peynirin içindeki kurt ölüsü, kurt canlı iken çıkarılıp dışarıda öldükten sonra tekrar ona atılmadığı ve onu değiştirmediği sürece bağışlanır. Peynir için kullanılan maya, ilaç ve kokularda kullanılan alkol, necasetin dumanı, pis sudan ateş vasıtasıyla ayrılan buharın az miktarı, necis bir külde pişirilen veya gömülen ekmek (ona isterse külden bir şey karışmış olsun), pis külden yapılmış duvara serilen elbiseler, bunlardan sakınma meşakkatli olacağından dolayı bağışlanmıştır.

Sakınma zorluğu hâlinde, üzerinde yürüme kasden olmadıkça ve iki taraftan bir yaş değilse sergi ve yerlerdeki kuş pisliği de bağışlanır. Ancak oradan mecburî olarak geçme gibi bir zaruret müstesnadır.

Köpek, domuz veya onlardan ya da onların biri ile beraber başkasından doğan hariç, necisin bir iki kılı bağışlanır. Köpek ve domuzda az da olsa bağışlanmaz. Binek hayvanının fazla kılı dahi -sakınma zorluğundan- bağışlanır.

Şunlar da bağışlanır:

Döğme(4), izi suyun vasıflarını değiştirmediği sürece, suda kalan balık tersi, et ve kemikte kalan kan, kendisinde bu durumun sürekli hâle geldiği kimsenin uyurken midesinden çıkan salya, geviş getiren deve ve ona benzer hayvanların gevişinden bakıcılarına ve çobanlarına bulaşan pislik, harman sırasında hayvanların tersi ve sidiği, gusülhanede birikmiş sudaki az ve su vasıflarından birini değiştirmeyecek miktardaki fare pisliği, sağmal hayvanın sağma anında süte düşen tersi ve memesindeki pislik, arıların peteğindeki bala bulaşabilecek çamurda, otlak hayvanlarının tersinden kalan eser ve emzirirken ya da öperken çocuğun ağzındaki pislik.

Dipnotlar:

1. el-Mecmu, I/266, 292 vd; Muğni'l-Muhtâc, I/81, 191-194; Şerhu'l-Bacurî, I/104-107; Haşiyetu’ş Şerkavî ala-Tuhfeti't-Tullab, I/133 vd; Şerhu'l-Hadramiyye, 50.

2. Sinek, karınca, akrep, eşek ansı, keler gibi. Ancak yılan, kurbağa ve fare gibiler buna dahil değildir.

3. Yani aynı insandan ayrılıp sonra ona dönen. Fakat yabancı bir kanı alıp, beden veya elbisesine bulaştırırsa, ondan hiçbir şey bağışlanmaz. Bu şekilde haddi aşmış olur. Çünkü üstüne başına necaset sürmek haramdır.

4. Dövme: Kan çıkıncaya kadar derinin iğne ile delinip bir çivit ile mavileştirilmesi veya iğne ile dele­rek toplanan kanla yeşil hale gelmesidir. Buhari ve Müslim'deki bir hadis ile haram olduğu sabittir: "Allah, (peruk gibi) iğreti saç takan ve taktıran; ciltlerini iğne ile doğdurup mavi renkle boyayan ve bu dövmeyi yaptıran; (sıhhî zaruret olmaksızın sırf güzel olsun diye) dişlerini incelten ve inceltilmesini isteyen; kadınların yüz ve alınlarındaki tüyleri alarak onları güzelleştirmeye çalışan ve bunu yaptıran bütün kadınlara lanet etsin!..." Teyemmümü mubah kılacak bir zarara götüreceğin­den korkulmadıkça giderilmesi gerekir. Bundan korkarsa gidermesi gerekmez. Gerçek bir tevbeden sonra da günahı yoktur. Bu hüküm, bulûğdan sonra kendi rızası ile yaptırdıysa böyledir. Aksi hâlde giderilmesi gerekmez. (Muğni'l-Muhtâc, I/191. Hanefîler dövme yeri yıkanınca temiz olur. Çünkü giderilmesi zor bir izdir, dediler. Reddü'l-Muhtar, I, 305.

(bk. Vehbe Zuhayli, İslam Fıkhı Ansiklopedisi, I/122-124)

İlave bilgi için tıklayınız: 

- Şafi mezhebine göre affedilen necasetlerd nelerdir?..

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet